Ο λόγος είναι μνήμη και η μνήμη είναι λόγος. Θυμόμαστε με λέξεις τις οποίες χρειάζεται να θυμόμαστε: τι σημαίνουν, πότε τις χρησιμοποιούμε, πώς συνδέονται. Τα κείμενα που περιέχονται στο βιβλίο αυτό είναι οι εισηγήσεις που έδωσαν το έναυσμα για τις συζητήσεις για τις σχέσεις του λόγου με τη μνήμη, στο αμφιθέατρο του Αιγινητείου Νοσοκομείου, με τα ακόλουθα θέματα: - γλωσσικά λάθη του αφασικού λόγου, - αυτοβιογραφική μνήμη, - σκοπιμότητα της λήθης, - σχέση της μνήμης με την παθολογία της γλώσσας, - γλωσσική στροφή στην ιστορία, - στρατοπεδική λογοτεχνία, - συμπεριφορική και νευροαπεικονιστική μελέτη της κατανόησης των εννοιών μέσω της ομιλίας και του γραπτού λόγου και, τέλος, - το αίνιγμα του νευρωνικού κώδικα της σημασίας των λέξεων.
Το κλίμα στο αμφιθέατρο του Αιγινητείου στη διάρκεια των συζητήσεων αυτών μεταφέρεται χάρη στα σχόλια ερευνητών που προσφέρθηκαν να συλλογιστούν στα ίδια θέματα, προβάλλοντας αντιρρήσεις ή συμφωνώντας ή, τέλος, επισημαίνοντας την ύπαρξη μιας εντελώς διαφορετικής διάστασης του ίδιου θέματος. Σχολιάζουν οι: Αριέλλα Ασέρ, Σπυριδούλα Βαρλοκώστα, Άννα-Μαρία Δρουμπούκη, Μαρία Κακαβούλια, Γιάννης Ζέρβας, Δήμητρα Θεοφανοπούλου-Κοντού, Αλέξης Καλοκαιρινός, Ηλίας Κούβελας, Δημήτρης Κυρτάτας, Αικατερίνη ΜπακάκουΟρφανού, Σπυριδούλα Μπέλλα, Σπύρος Μοσχονάς, Ελίζα Νικολοπούλου, Γιάννης Ποττάκης, Θανάσης Πρωτόπαπας, Σταυρούλα Σταυρακάκη και ο Πέτρος Τζελεπίδης.
Περίληψη
Ο λόγος είναι μνήμη και η μνήμη είναι λόγος. Θυμόμαστε με λέξεις τις οποίες χρειάζεται να θυμόμαστε: τι σημαίνουν, πότε τις χρησιμοποιούμε, πώς συνδέονται. Τα κείμενα που περιέχονται στο βιβλίο αυτό είναι οι εισηγήσεις που έδωσαν το έναυσμα για τις συζητήσεις για τις σχέσεις του λόγου με τη μνήμη, στο αμφιθέατρο του Αιγινητείου Νοσοκομείου, με τα ακόλουθα θέματα: - γλωσσικά λάθη του αφασικού λόγου, - αυτοβιογραφική μνήμη, - σκοπιμότητα της λήθης, - σχέση της μνήμης με την παθολογία της γλώσσας, - γλωσσική στροφή στην ιστορία, - στρατοπεδική λογοτεχνία, - συμπεριφορική και νευροαπεικονιστική μελέτη της κατανόησης των εννοιών μέσω της ομιλίας και του γραπτού λόγου και, τέλος, - το αίνιγμα του νευρωνικού κώδικα της σημασίας των λέξεων.
Το κλίμα στο αμφιθέατρο του Αιγινητείου στη διάρκεια των συζητήσεων αυτών μεταφέρεται χάρη στα σχόλια ερευνητών που προσφέρθηκαν να συλλογιστούν στα ίδια θέματα, προβάλλοντας αντιρρήσεις ή συμφωνώντας ή, τέλος, επισημαίνοντας την ύπαρξη μιας εντελώς διαφορετικής διάστασης του ίδιου θέματος. Σχολιάζουν οι: Αριέλλα Ασέρ, Σπυριδούλα Βαρλοκώστα, Άννα-Μαρία Δρουμπούκη, Μαρία Κακαβούλια, Γιάννης Ζέρβας, Δήμητρα Θεοφανοπούλου-Κοντού, Αλέξης Καλοκαιρινός, Ηλίας Κούβελας, Δημήτρης Κυρτάτας, Αικατερίνη ΜπακάκουΟρφανού, Σπυριδούλα Μπέλλα, Σπύρος Μοσχονάς, Ελίζα Νικολοπούλου, Γιάννης Ποττάκης, Θανάσης Πρωτόπαπας, Σταυρούλα Σταυρακάκη και ο Πέτρος Τζελεπίδης.
Ο ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θανάσης Τζαβάρας, γεννήθηκε το 1939 στην Αθήνα, όπου περάτωσε τις εγκύκλιες και ιατρικές του σπουδές. Από το 1965 μέχρι το 1978 έζησε στο Παρίσι όπου μετεκπαιδεύτηκε και εργάστηκε στη νευρολογία-ψυχιατρική, ερεύνησε στο πεδίο της νευροψυχολογίας και μαθήτευσε στην ψυχανάλυση, στο πλαίσιο της Λακανικής Σχολής. Από το 1978 δίδαξε σε διάφορα πανεπιστήμια στην Ελλάδα και από το 1998, ως καθηγητής ψυχιατρικής, αρχικά στο τμήμα Νοσηλευτικής και μετέπειτα στο τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης (ΜΙΘΕ) του Παν. Αθηνών. Υπήρξε συνεκδότης της σειράς "Τρίαψις Λόγος", των εκδόσεων Εξάντας και ήταν μέλος της τετραμελούς Συντακτικής Ομάδας του ψυχαναλυτικού περιοδικού "Εκ των υστέρων" και ιδρυτικό μέλος του περιοδικού "Σύναψις". Δημοσίευσε περί τα 250 άρθρα στα ελληνικά, γαλλικά και αγγλικά και επιμελήθηκε την έκδοση περίπου τριάντα πέντε βιβλίων. Τελευταία δικά του βιβλία, ήταν: "Αγαπητέ αδελφέ Βασίλειε" (Εξάντας, 1999), "Ψυχανάλεκτα" (Νήσος, 2005), "Ταξίδι από τα Κύθηρα" (Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής, 2007), "Οδός Ιπποκράτους" (Πλέθρον, 2011). Το 2006 αποσύρθηκε από την πανεπιστημιακή διδασκαλία, ως ομότιμος καθηγητής. Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα, στις 25 Ιανουαρίου 2016, σε ηλικία 77 ετών.
ΒΑΡΩΝ - ΒΑΣΑΡ ΟΝΤΕΤ
Συγγραφέας
Η Οντέτ Βαρών γεννήθηκε το 1957 στην Αθήνα. Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κι έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη νεώτερη ιστορία στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης. Σπούδασε επίσης γαλλική λογοτεχνία και λογοτεχνική μετάφραση στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Το πρώτο της βιβλίο αφορούσε τα έντυπα των νέων στην Κατοχή ( "Ελληνικός Νεανικός Τύπος 1941-1945. Καταγραφή", τόμ. Α'-Β΄, εκδ. ΙΑΕΝ, Αθήνα 1987) (βλέπε www.iaen.gr). Υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή στο Ιστορικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών (1995). Επεξεργασμένη της μορφή εκδόθηκε από τις εκδ. Εστία ("Η ενηλικίωση μιας γενιάς. Nέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση", α' εκδ. Μάιος 2009, β' εκδ. Δεκέμβριος 2009).
Οι έρευνές της στράφηκαν αρχικά γύρω από τη συμμετοχή της ελληνικής νεολαίας στην Αντίσταση. Αργότερα στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα προστέθηκε η γενοκτονία των Ευρωπαίων Εβραίων. Έχει δημοσιεύσει σχετικά μελέτες σε συλλογικούς τόμους, στα περιοδικά "Μνήμων", "Αντί", "Ο Πολίτης", "Σύγχρονα Θέματα", "Historein" και άρθρα στις εφημερίδες "Το Βήμα", "Η Καθημερινή", "Η Αυγή". Συγκεντρωτική έκδοση των σχετικών κειμένων της θα κυκλοφορήσει σύντομα ("Η ανάδυση μιας δύσκολης μνήμης. Κείμενα για τη γενοκτονία των Εβραίων", υπό έκδ. στην Εστία). Δραστηριοποιήθηκε στην Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού Μνήμων τη δεκαετία του '80 και υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού, στην οποία συμμετείχε ενεργά στη δεκαετία του '90. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα, στη Γαλλία και στο Βέλγιο (συνεργασία με το "΄Ιδρυμα Άουσβιτς" και με το Τμήμα νεοελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου). Διδάσκει Ιστορία στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (από το 2001). Διευθύνει Σεμινάριο για τη Στρατοπεδική Λογοτεχνία στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος (Αθήνα 2011).
Έχει δημοσιεύσει μεταφράσεις έργων γαλλικής λογοτεχνίας (Φλωμπέρ, Σεμπρούν, Άναλις) και ανθρωπιστικών επιστημών (Μπρωντέλ, Λυοτάρ, Τόντοροφ). Μετέφρασε δύο μυθιστορήματα του ελληνοεβραϊκής καταγωγής γαλλόφωνου Αλμπέρ Κοέν ("Σολάλ", εκδ. Χατζηνικολή 1990, "Καρφοχάφτης", εκδ. Ηριδανός 1994) και έγραψε για το έργο του. Από το 1995 ως το 2008 εξέδωσε το ετήσιο περιοδικό "Μετάφραση". Το 2005 τιμήθηκε με τη διάκριση Chevalier des Arts et des Lettres (Ιππότης των γραμμάτων και των τεχνών) από τον Υπουργό Πολιτισμού της Γαλλίας, για το εν γένει έργο της και ιδιαίτερα για την προσφορά της στα γαλλικά γράμματα.
Γούτσος, Διονύσης
Συγγραφέας
Ο Διονύσης Γούτσος διδάσκει ως αναπληρωτής καθηγητής στον Τομέα Γλωσσολογίας (Τμήμα Φιλολογίας) του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στα Πανεπιστήμια του Strathclyde και του Birmingham στη Μεγάλη Βρετανία. Έχει διδάξει επίσης στο Πανεπιστήμιο του Birmingham και στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Έχει δημοσιεύσει, μόνος του ή σε συνεργασία, τα βιβλία "Modeling Discourse Topic", "Κείμενο και επικοινωνία", "Ο λόγος της μετάφρασης: Ανθολόγιο σύγχρονων μεταφραστικών θεωριών", "Discourse Analysis: An Introduction", "Η ελληνική ως ξένη γλώσσα: Από τις λέξεις στα κείμενα", αλλά και πλήθος γλωσσολογικών άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά. Συμμετείχε επίσης στην επιστημονική επιμέλεια βιβλίων όπως: "La communication touristique. Approches discursives de l' identite et de l' alterite", "The Sociolinguistics of Cyprus", "Ο κόσμος των κειμένων", "Η ελληνική γλώσσα στην Κύπρο από την αρχαιότητα ως σήμερα". Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινούνται στις περιοχές της κειμενογλωσσολογίας και της ανάλυσης λόγου, καθώς και στην ανάπτυξη και επεξεργασία ηλεκτρονικών σωμάτων κειμένων.
Λιάκος, Αντώνης
Συγγραφέας
Ο Αντώνης Λιάκος γεννήθηκε το 1947 στην Αθήνα. Σπούδασε στη φιλοσοφική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στα 1969-1973 φυλακίστηκε από τη Δικτατορία. Πτυχιούχος στα 1977, συνέχισε με υποτροφία του ΙΚΥ και του Συμβουλίου της Ευρώπης, μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιταλία, διδακτορική διατριβή στη νεώτερη και σύγχρονη ιστορία στο ΑΠΘ, 1984. Δίδαξε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ μεταξύ 1981-1990. Το 1988-1989 ήταν Honorary Research Fellow στο Πανεπιστήμιο του Birmingham. Το 1995 ήταν επισκέπτης καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας και στο Πανεπιστήμιο του Sydney στην Αυστραλία. Το 1996-1997 ήταν Visiting Research Fellow στο Πανεπιστήμιο του Princeton, ΗΠΑ. Το 2001 ήταν επισκέπτης καθηγητής στην Ecole Normale Superieure στο Παρίσι και το 2003 στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Σήμερα είναι καθηγητής της ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το ερευνητικό και συγγραφικό έργο του αφορά την νεώτερη και σύγχρονη ιστορία, ειδικότερα την ιστορία της συγκρότησης των εθνικών κρατών στην Ελλάδα και στην Ιταλία, την κοινωνική ιστορία και την ιστορία της ευρωπαϊκής ιστοριογραφίας. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει έξι βιβλία (το ένα στα ιταλικά) και περίπου τριάντα μελέτες δημοσιευμένες σε ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά επιστημονικά περιοδικά και ειδικούς τόμους.
Έχει διατελέσει μέλος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους, της Επιτροπής Ιστορίας της Εθνικής Τράπεζας, και άλλων πρωτοβουλιών οργάνωσης της ιστορικής έρευνας. Διηύθυνε εκδοτικές σειρές Ιστορίας στις εκδόσεις "Γνώση", "Θεμέλιο" και τώρα "Νεφέλη", και αρθρογραφεί στην εφημερίδα "Το Βήμα". Οι πρώτες δημοσιευμένες εργασίες του ήταν: "Οι φιλελεύθεροι στην επανάσταση του 1862: Ο πολιτικός σύλλογος "Ρήγας Φεραίος"" (1980), "Η διάθλαση των επαναστατικών ιδεών στον ελληνικό χώρο 1830-1850" (1983), "Οι δυνατότητες πρόσληψης του μαρξισμού στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα" (1984), "Η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης (Φεντερασιόν) και η Σοσιαλιστική Νεολαία: Τα καταστατικά τους" (1985).
Παπανικολάου, Ανδρέας Κ.
Συγγραφέας
Ο καθηγητής Ανδρέας Κ. Παπανικολάου γεννήθηκε το 1950 στο Μούλκι Κορινθίας. Το 1972 πήρε πτυχίο ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο Ζαβιέρ (Xavier) και το 1978 διδακτορικό δίπλωμα στην ψυχολογία από το Πανεπιστήμιο του Νοτίου Ιλινόις. Στη συνέχεια δίδαξε επί δύο χρόνια στο Πανεπιστήμιο Ζαβιέρ και στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, ενώ από το 1980 εργάζεται στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Χιούστον, όπου διευθύνει το Κέντρο Κλινικών Νευροεπιστημών. Το 2002 ίδρυσε το θερινό Ινστιτούτο Προχωρημένων Σπουδών της Διεθνούς Νευροψυχολογικής Εταιρίας, το οποίο και διευθύνει. Έτυχε αρκετών διακρίσεων και χρηματοδοτήθηκε από τα ΝΙΗ, ΝSF και άλλους κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς των ΗΠΑ για τις έρευνες του σχετικά με την επιληψία, τις αναπτυξιακές διαταραχές, την πλαστικότητα του εγκεφάλου και την απεικόνιση των εγκεφαλικών μηχανισμών των νοητικών λειτουργιών, τις οποίες διεξάγει στα δύο εργαστήρια μαγνητοεγκεφαλογραφίας του Ιατρικού Κέντρου του Χιούστον. Δημοσίευσε πλήθος ερευνητικών εργασιών και αρκετά βιβλία με θέματα τόσο τεχνικά και κλινικά όσο και θεωρητικά.
