ΣΑΤΥΡΙΚΟΝ-ΠΕΤΡΩΝΙΟΣ

Περίληψη

Βλέπω λοιπόν τον Πετρώνιο -ή όπως αλλιώς λεγότανε· τι σημασία έχει τώρα πια;- να κάθεται και να γράφει την παραμύθα του, αντλώντας από τις προσωπικές του αναμνήσεις και από τα διαβάσματά του, κάπου εκεί στο δεύτερο μισό του 1ου μ.Χ. αιώνα ή και στα πρώτα χρόνια του 2ου (και πάλι, τι σημασία έχει;). Τον βλέπω να γράφει, χωρίς καλά καλά να ξέρει πώς θα προχωρήσει και πού θα καταλήξει. Κατ' αυτήν την έννοια, το "Σατυρικόν" δεν είναι μόνο το "πρώτο ρεαλιστικό μυθιστόρημα", όπως χαρακτηρίστηκε, μα και το πρώτο κείμενο ημιαυτόματης γραφής, που προχωράει βάσει τυχαίων συνειρμών μνήμης μάλλον παρά βάσει προδιαγεγραμμένου σχεδίου. Ευτύχημα αυτό από μια άποψη, γιατί το μεγαλύτερο τμήμα του έργου έχει βέβαια χαθεί, αγνοούμε πολλά του βιβλία,
μας έμεινε όμως το γενικό πνεύμα, τόσο σαν σύνθεση (ή, μάλλον, έλλειψη συνθέσεως) όσο και σαν ύφος και σαν είδος. Γιατί πρέπει να προστεθεί ότι και σ' αυτό το σημείο οι μελετητές διαφωνούν. Άλλοι λένε πως μιμήθηκε γνωστά ελληνικά πρότυπα, κυρίως τα ερωτικά μυθιστορήματα των συγγραφέων της Μιλήτου, άλλοι πως πρόκειται για έργο εξόχου πρωτοτυπίας. Ορισμένοι, υποστήριξαν ότι ο Πετρώνιος παρωδεί (ο αναισχύντως άνανδρος!) τον θεόπνευστο Όμηρο και προσθέτουν ότι το "Σατυρικόν" είχε για κεντρικό του θέμα την οργή τού Πρίαπου εναντίον του Εγκόλπιου, όπως το κεντρικό θέμα της "Οδύσσειας" ήταν η οργή τού Ποσειδώνα εναντίον του πολυμήχανου ήρωα.

Όπως και να 'χει, βλέπω τον Πετρώνιο να κάθεται και να γράφει, όχι επειδή αγανάχτησε ξαφνικά βλέποντας να περισσεύει γύρω του η διαφθορά, η στενομυαλιά και ο παραλογισμός, όχι γιατί θέλησε να στιγματίσει την τότε κοινωνία και να την διορθώσει, μα γιατί απλούστατα όλη αυτή η ιστορία πολύ τον διασκέδαζε, πολύ την γλένταγε. Το κέφι του έκανε ο άνθρωπος, ζουζούνια έπιανε, σκαθάρια και πεταλουδίτσες (της μέρας ή της νύχτας) και τα καρφίτσωνε όλα αυτά, χωρίς μεγάλη τάξη, στη συλλογή του. Μα δόξα να 'χει ο Γιαραμπής, δεν άρχισε ούτε κατάντησε σχολαστικός εντομολόγος. Δεν πήρε ποτέ στα σοβαρά την ασχολία του, το