Μολονότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει στην Ελλάδα σημαντικά βήματα αναγνώρισης της κοινωνιολογίας και της ανθρωπολογίας της υγείας ως επιστημονικών κλάδων, η συνομιλία μεταξύ των δύο είναι περιορισμένη ενώ σπανίζουν οι κοινές τους εκδηλώσεις. Αυτό συμβαίνει παρά το ότι η κοινωνιολογία και η ανθρωπολογία όλο και περισσότερο συγκλίνουν καλύπτοντας κοινά πεδία ενδιαφέροντος. Αντί όμως το ερευνητικό έργο της μίας να εμπλουτίζεται από αυτό της άλλης μέσω μίας διεπιστημονικής προσέγγισης, η ερευνητική δραστηριότητα λαμβάνει χώρα ωσάν οι δύο αυτές επιστήμες να είναι διακριτές και περιχαρακωμένες στα όριά τους. Παρόλα αυτά, η τάση τα εν λόγω όρια να καθίστανται όλο και περισσότερο δυσδιάκριτα, ενδυναμώνεται. Σε αυτό συνέβαλε η διατύπωση των μεταδομικών, μετανεωτερικών και φεμινιστικών θεωριών για το σώμα, οι οποίες αμφισβήτησαν την "επιστημονικότητα", την "αντικειμενικότητα" και την "πολιτική ουδετερότητα" της βιοϊατρικής γνώσης. Οι εξελίξεις αυτές στο θεωρητικό και επιστημολογικό πεδίο ευνοούν τα εγχειρήματα διεπιστημονικών προσεγγίσεων, ενσωματώνοντας στοιχεία από διαφορετικές κατευθύνσεις. Ο παρών τόμος επιχειρεί να συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή, περιλαμβάνοντας κείμενα ανθρωπολόγων, κοινωνιολόγων καθώς και άλλων επιστημόνων που ασχολούνται με την υγεία, προσεγγίζοντας διαφορετικές πτυχές του πεδίου.
Περιλαμβάνονται τα κείμενα:
- Χαράλαμπος Οικονόμου - Μάνος Σπυριδάκης, "Υγεία και κοινωνία: Η ανθρωπολογική και κοινωνιολογική οπτική" - Σωτήρης Δημητρίου, "Η βιοκοινωνική υπόσταση του ανθρώπου" - Γεώργιος Αλεξιάς, "Κοινωνία και γενετική: ο γενετικός επικαθορισμός της υγείας και της ασθένειας και ο ρόλος της κοινωνιολογίας" - Αναστασία Ζήση, "Κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και ψυχική υγεία: η ψυχοκοινωνική εξήγηση" - Κατερίνα Παπαϊωάννου - Μάνος Σπυριδάκης, "Αποασυλοποίηση και ψυχιατρική: μία διαμφισβητουμενη σχέση. Η περίπτωση του Δρομοκαϊτείου" - Γεωργία Αηλάκη - Γεώργιος Αλεξιάς, "'Πλαστικά' σώματα και μορφές σωματοποίησης της γήρανσης" - Αθηνά Σαλά
Περίληψη
Μολονότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει στην Ελλάδα σημαντικά βήματα αναγνώρισης της κοινωνιολογίας και της ανθρωπολογίας της υγείας ως επιστημονικών κλάδων, η συνομιλία μεταξύ των δύο είναι περιορισμένη ενώ σπανίζουν οι κοινές τους εκδηλώσεις. Αυτό συμβαίνει παρά το ότι η κοινωνιολογία και η ανθρωπολογία όλο και περισσότερο συγκλίνουν καλύπτοντας κοινά πεδία ενδιαφέροντος. Αντί όμως το ερευνητικό έργο της μίας να εμπλουτίζεται από αυτό της άλλης μέσω μίας διεπιστημονικής προσέγγισης, η ερευνητική δραστηριότητα λαμβάνει χώρα ωσάν οι δύο αυτές επιστήμες να είναι διακριτές και περιχαρακωμένες στα όριά τους. Παρόλα αυτά, η τάση τα εν λόγω όρια να καθίστανται όλο και περισσότερο δυσδιάκριτα, ενδυναμώνεται. Σε αυτό συνέβαλε η διατύπωση των μεταδομικών, μετανεωτερικών και φεμινιστικών θεωριών για το σώμα, οι οποίες αμφισβήτησαν την "επιστημονικότητα", την "αντικειμενικότητα" και την "πολιτική ουδετερότητα" της βιοϊατρικής γνώσης. Οι εξελίξεις αυτές στο θεωρητικό και επιστημολογικό πεδίο ευνοούν τα εγχειρήματα διεπιστημονικών προσεγγίσεων, ενσωματώνοντας στοιχεία από διαφορετικές κατευθύνσεις. Ο παρών τόμος επιχειρεί να συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή, περιλαμβάνοντας κείμενα ανθρωπολόγων, κοινωνιολόγων καθώς και άλλων επιστημόνων που ασχολούνται με την υγεία, προσεγγίζοντας διαφορετικές πτυχές του πεδίου.
Περιλαμβάνονται τα κείμενα:
- Χαράλαμπος Οικονόμου - Μάνος Σπυριδάκης, "Υγεία και κοινωνία: Η ανθρωπολογική και κοινωνιολογική οπτική" - Σωτήρης Δημητρίου, "Η βιοκοινωνική υπόσταση του ανθρώπου" - Γεώργιος Αλεξιάς, "Κοινωνία και γενετική: ο γενετικός επικαθορισμός της υγείας και της ασθένειας και ο ρόλος της κοινωνιολογίας" - Αναστασία Ζήση, "Κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και ψυχική υγεία: η ψυχοκοινωνική εξήγηση" - Κατερίνα Παπαϊωάννου - Μάνος Σπυριδάκης, "Αποασυλοποίηση και ψυχιατρική: μία διαμφισβητουμενη σχέση. Η περίπτωση του Δρομοκαϊτείου" - Γεωργία Αηλάκη - Γεώργιος Αλεξιάς, "'Πλαστικά' σώματα και μορφές σωματοποίησης της γήρανσης" - Αθηνά Σαλά
Ειδικός Παιδαγωγός, Κέντρο Ψυχικής Υγείας Καλαμάτας, ΜΔΕ "Θεσμοί και πολιτικές υγείας", Υποψήφιος Διδάκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Ζήση, Αναστασία
Συγγραφέας
Η Αναστασία Ζήση διδάσκει Ψυχολογία στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή ως υπότροφος του Κοινωφελούς Ιδρύματος "Ωνάσης" στη Σχολή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Birmingham στη Βρετανία. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά όπως το "Psychological Medicine", "Social Psychiatry & Psychiatric Epidemiology", "Journal of Community Psychology", και έχει την επιστημονική ευθύνη ερευνητικών προγραμμάτων σε θέματα ψυχικής υγείας. Είναι συγγραφέας του βιβλίου "Επανένταξη Χρονίων Ψυχικά Πασχόντων: Εμπειρικά ευρήματα, νέες προσεγγίσεις και προοπτικές" από τις εκδόσεις Τυπωθήτω.
Βέικου, Χριστίνα
Συγγραφέας
Η Χριστίνα Βέικου διετέλεσε λέκτορας κοινωνικής ανθρωπολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στην Κομοτηνή και Σύμβουλος στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Διενήργησε επιτόπια έρευνα στη βόρεια Ελλάδα, ενώ στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται η συμβολική ανθρωπολογία, η ανθρωπολογία της εκπαίδευσης και η διαπολιτισμική αγωγή.
Τζανάκης, Μανόλης
Συγγραφέας
Ο Μανόλης Τζανάκης είναι λέκτορας στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο αντικείμενο «Κοινωνιολογία της ασθένειας και των ιατρικών θεσμών». Έχει σπουδάσει κοινωνιολογία στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται σε ζητήματα κοινωνιολογίας της υγείας, με έμφαση την ψυχική υγεία, ιδιαίτερα όσον αφορά τις διαδικασίες κοινωνικής μορφοποίησης της υποκειμενικότητας, καθώς και τους επιστημολογικούς όρους διάκρισης ψυχικού, βιολογικού και κοινωνικού. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, σε κοινωνιολογικά και ιατρικά επιστημονικά περιοδικά, σε συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων και έχει συμμετάσχει σε ημερίδες, πανελλήνια και διεθνή επιστημονικά συνέδρια.
Ο Δημήτρης Γ. Μαγριπλής γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και κοινωνική θεολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1999 αναγορεύτηκε διδάκτορας της κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Θέμα της διδακτορικής διατριβής του είναι: "Πολιτική και θρησκεία στην κοινωνία του Βυζαντίου: μια απόπειρα κοινωνιολογικής ανάλυσης του κινήματος των Ζηλωτών (1342-1349 μ.Χ.)". Έχει συμμετάσχει ως ερευνητής σε ευρωπαϊκά προγράμματα και δίδαξε κοινωνιολογία στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και στο ΤΕΙ Καλαμάτας. Είναι πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Κοινωνιολόγων (παράρτημα Μεσσηνίας) και πρόεδρος της Επιτροπής Διοίκησης του Κέντρου Αποθεραπείας Φυσικής και Κοινωνικής Αποκατάστασης Μεσσηνίας (Κ.Α.Φ.Κ.Α. Φιλιατρών). Άρθρα του και σχόλια έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά, στον ημερήσιο τύπο και στα περιοδικά: "Κοινωνική Εργασία", "Επιθεώρηση Κοινωνικών Επιστημών", "Βυζαντινός Δόμος", "Νέα Εστία", "Θρησκειολογία", "Τετράδια Ψυχιατρικής", "Συνάντηση", "Σύναξη", "Κοινωνιόγραμμα", κ.ά. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 2007 με το ψευδώνυμο Φώτης Αδάμης, με το βιβλίο "Μαθήματα κηπουρικής και άλλα διηγήματα", από τις εκδόσεις Σοκόλη-Κουλεδάκη. Το 2010 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική του συλλογή, "Στα τέταρτα του χρόνου", στον κοινό τόμο με την εικαστικό Αγγελική Κοκονάκη, "Χρώμα και λόγος", στη σειρά "Επί- γνωση" των εκδόσεων Αν. Σταμούλη στη Θεσσαλονίκη. Το 2011 κυκλοφόρησε η δεύτερη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο: "Κρυφές Ενοχές", από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Διηγήματά του κυκλοφορούν στο διαδίκτυο.
Σαλάππα, Αθηνά
Συγγραφέας
Η Αθηνά Σαλάππα είναι διδάκτορας Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Κυριακακης, Γιάννης
Συγγραφέας
Ο Γιάννης Κυριακάκης είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος, υποψήφιος διδάκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο University College of London (UCL).
Δημητρίου, Σωτήρης
Συγγραφέας
Ο Σωτήρης Δημητρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925. Σύντροφος της σκηνοθέτιδας Αλίντας Δημητρίου. Αντιστασιακός στα χρόνια της κατοχής. Μετά την απελευθέρωση εξορίστηκε στη Μακρόνησο. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός, απόφοιτος του ΕΜΠ, ασχολήθηκε με την ανθρωπολογία, τον κινηματογράφο και με θέματα πολιτισμού. Δημοσίευσε τις ποιητικές συλλογές "Γράμματα της ανακωχής" (Φυτράκης, 1965), "Ψηλαφήσεις" (Δωδώνη, 1985), και πλήθος δοκιμιακών βιβλίων, καθώς και άρθρων σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους.
Έφυγε από τη ζωή στις 12 Αυγούστου 2016 σε ηλικία 91 ετών.
Θεοδώρου, Βασιλική
Συγγραφέας
Η Βασιλική Θεοδώρου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Οι δημοσιεύσεις και τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα κινούνται στο πεδίο της κοινωνικής ιστορίας και της ιστορίας της παιδικής ηλικίας. Έχει επιμεληθεί τους συλλογικούς τόμους: "Το παιδί στη νεοελληνική κοινωνία (19ος-20ός αιώνας). Αξίες, αναπαραστάσεις και αποτυπώσεις", ΕΛΙΑ-Δ.Π.Θ., Αθήνα 1999, και "Πιάσε με αν μπορείς..." Η παιδική ηλικία και οι αναπαραστάσεις της στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο", εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2006.
Σαββάκης, Μάνος
Συγγραφέας
Ο Μάνος Σαββάκης διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου σε προπτυχιακό και σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης. Σπούδασε Κοινωνιολογία και Κοινωνική & Πολιτική Φιλοσοφία στην Ελλάδα και την Αγγλία. Το 2006 αναγορεύτηκε διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται οι γνωστικές περιοχές της Κοινωνιολογίας της Υγείας, της Ασθένειας και του Σώματος, της Ερμηνευτικής Κοινωνιολογίας, της Μικροκοινωνιολογίας και της Μεθοδολογίας της Ποιοτικής Έρευνας. Άρθρα, ερευνητικές εργασίες και μελέτες του έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους, καθώς και σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά.
Κουλιζος, Μιχαηλ
Συγγραφέας
Μ.Δ.Ε., Διοίκηση Μονάδων Υγείας, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Γεωργούση, Ευγενία
Συγγραφέας
Στατιστικός, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας
Αλεξιάς, Γεώργιος Τ.
Συγγραφέας
Ο Γεώργιος Αλεξιάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1969. Σπούδασε κοινωνιολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, όπου και ανακηρύχθηκε διδάκτορας Κοινωνιολογίας της Ιατρικής (1998). Από το 2003 είναι λέκτορας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και διδάσκει στα μεταπτυχιακά προγράμματα του Τμήματος Ψυχολογίας «Οργανωτική Ψυχολογία» και «Δυνητικές Κοινότητες». Τα γνωστικά αντικείμενα με τα οποία ασχολείται είναι η ψυχοκοινωνιολογία της υγείας, η κοινωνιολογία του σώματος και η οργανωτική θεωρία. Έχει συγγράψει το βιβλίο "Λόγος περί ζωής και θανάτου: Η ιατρική πράξη ως μορφή κοινωνικής αλληλόδρασης στις μονάδες εντατικής θεραπείας" (Αθήνα, 2000).
Καρακατσάνη, Δέσποινα
Συγγραφέας
Η Δέσποινα Καρακατσάνη σπούδασε ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στη Γαλλία, όπου απέκτησε δύο μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών (DEA) στις Επιστήμες της Εκπαίδευσης (Paris VIII) και τη Διδακτική της Ιστορίας και Γεωγραφίας (Paris VII). Είναι διδάκτορας του Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Paris VlII-Saint Denis (1998). Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα κινούνται στο χώρο της ιστορίας των παιδαγωγικών θεωριών και των εκπαιδευτικών θεσμών, της ιδιότητας του πολίτη και της πολυπολιτισμικότητας, της οργάνωσης και διοίκησης της εκπαίδευσης. Σήμερα υπηρετεί ως αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδαγωγικών στο Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
