ΓΝΩΣΗ ΗΔΟΝΗ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ

Περίληψη

Οι μελέτες που συμπεριλαμβάνονται σε αυτό τον τόμο αφορούν κυρίως δύο ευρύτερα γνωστικά αντικείμενα, τους λεγόμενους ελάσσονες Σωκρατικούς και τους φιλοσόφους της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής περιόδου. Το πρώτο μέρος του τόμου, το οποίο αποτελείται από πέντε άρθρα, εστιάζει στους Κυρηναϊκούς - μία από τις σχολές των οποίων τα μέλη ισχυρίζονται, όπως άλλωστε και ο Πλάτων και οι διάδοχοί του στην Ακαδημία, ότι είναι οι μόνοι φιλόσοφοι που διασώζουν και συντηρούν το αυθεντικό πνεύμα του Σωκράτη. Σύμφωνα με την ερμηνεία που αναπτύσσεται εδώ, οι Κυρηναϊκοί διεκδικούν τη σωκρατική τους ταυτότητα σε δύο διακριτούς αλλά αλληλένδετους τομείς, τη γνωσιοθεωρία και την ηθική. Όσον αφορά τη γνωσιοθεωρία, υποστηρίζουν πως μπορεί κανείς να γνωρίζει μόνον τα πάθη του (δηλαδή εσωτερικά συμβάντα ή καταστάσεις που συμπεριλαμβάνουν αισθήματα, συναισθήματα και αντιληπτικές εμπειρίες), δεν είναι όμως σε θέση να αποκτήσει γνώση των αντικειμένων του εξωτερικού κόσμου. Η θέση τους αυτή μπορεί να θεωρηθεί σωκρατική στο μέτρο που επικεντρώνεται στον άνθρωπο μάλλον παρά στη φυσική πραγματικότητα, κι επίσης μας ωθεί προς κάποια μορφή αυτογνωσίας τονίζοντας ότι κάθε άλλη γνώση είναι αδύνατη. Όσον αφορά την ηθική, οι Κυρηναϊκοί πρεσβεύουν διαφορετικές απόψεις, όλοι όμως προσυπογράφουν σε κάποιο είδος ηδονισμού ισχυριζόμενοι ότι τα ηθικά τέλη, το ανώτατο αγαθό και το απώτατο κακό, είναι αντιστοίχως η ηδονή και ο πόνος, κι ότι επιδιώκουμε το πρώτο αλλά αποφεύγουμε το δεύτερο σε όλες μας τις πράξεις. Μολονότι ο Σωκράτης παρουσιάζεται συχνά ως αντιηδονιστής, μια προσεκτική ανάγνωση των αρχαίων πηγών υποδηλώνει πως η στάση του ως προς την ηδονή είναι περίπλοκη και διφορούμενη, κι ότι μπορεί να ερμηνευθεί τόσο ως εκλεπτυσμένος ηδονισμός όσο και ως το αντίθετό του. Επομένως είναι δυνατόν να θεωρήσει κανείς την κυρηναϊκή ηθική ως μία ακόμη παραφυάδα της σωκρατικής φιλοσοφίας.

Το δεύτερο μέρος του τόμου περιλαμβάνει επτά μελέτες, οι οποίες αφορούν κυρίως τους Επικούρειους φιλοσόφους αλλά δευτερευόντως