Ο κινηματογράφος διανύει ήδη τον δεύτερο αιώνα της προσφοράς του στην ανθρωπότητα. Όταν βρισκόταν ακόμα στα πρώτα του βήματα, τότε που κανένας δεν τον λογάριαζε σαν τέχνη, ο Μελιές, έκπληκτος, είδε να μεταμορφώνεται μια παρισινή άμαξα σε νεκροφόρα. Ένα σκάλωμα της μηχανής λήψης τού γέννησε την ιδέα των κινηματογραφικών τρικ. Αυτό ήταν και η αρχή του μοντάζ, έννοια άγνωστη, τότε. Η φιλμική δράση δεν ταυτίζεται με τον φυσικό χρόνο. Δύο δεκαετίες αργότερα θα έρθει η δαιμόνια παρέα των Κουλέσοφ, Αϊζενστάιν, Βερτόφ, να ανακαλύψει ξανά τον κινηματογράφο· ως τέχνη αυτή τη φορά. Ως τέχνη βασισμένη στην ικανή και αναγκαία γι' αυτούς συνθήκη να τον εγγράψει στο χώρο της Τέχνης, το μοντάζ. Ο Αϊζενστάιν θα πει: "Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη του μοντάζ". Το μοντάζ δεν είναι πια συρραφή και απλό όργανο της αφηγηματικής εξέλιξης· είναι ο κυρίαρχος συντελεστής παραγωγής νοημάτων. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, φιλμική πρακτική και θεωρία έχει να επιδείξει τεράστια επιτεύγματα και το συνακόλουθο του κινηματογράφου οπτικοακουστικό πεδίο έχει σήμερα μετατραπεί σε πανίσχυρη θρησκεία. Αν μετά ταύτα, παρελθόντα, παρόντα και μέλλοντα, μας ζητούσαν να ορίσουμε ξανά την Τέχνη του Κινηματογράφου, δεν θα είχαμε να πούμε τίποτα περισσότερο από αυτό που είπε τότε ο πατερούλης Σεργέι: "Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη του μοντάζ". (Εισαγωγικό σημείωμα)
Περίληψη
Ο κινηματογράφος διανύει ήδη τον δεύτερο αιώνα της προσφοράς του στην ανθρωπότητα. Όταν βρισκόταν ακόμα στα πρώτα του βήματα, τότε που κανένας δεν τον λογάριαζε σαν τέχνη, ο Μελιές, έκπληκτος, είδε να μεταμορφώνεται μια παρισινή άμαξα σε νεκροφόρα. Ένα σκάλωμα της μηχανής λήψης τού γέννησε την ιδέα των κινηματογραφικών τρικ. Αυτό ήταν και η αρχή του μοντάζ, έννοια άγνωστη, τότε. Η φιλμική δράση δεν ταυτίζεται με τον φυσικό χρόνο. Δύο δεκαετίες αργότερα θα έρθει η δαιμόνια παρέα των Κουλέσοφ, Αϊζενστάιν, Βερτόφ, να ανακαλύψει ξανά τον κινηματογράφο· ως τέχνη αυτή τη φορά. Ως τέχνη βασισμένη στην ικανή και αναγκαία γι' αυτούς συνθήκη να τον εγγράψει στο χώρο της Τέχνης, το μοντάζ. Ο Αϊζενστάιν θα πει: "Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη του μοντάζ". Το μοντάζ δεν είναι πια συρραφή και απλό όργανο της αφηγηματικής εξέλιξης· είναι ο κυρίαρχος συντελεστής παραγωγής νοημάτων. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, φιλμική πρακτική και θεωρία έχει να επιδείξει τεράστια επιτεύγματα και το συνακόλουθο του κινηματογράφου οπτικοακουστικό πεδίο έχει σήμερα μετατραπεί σε πανίσχυρη θρησκεία. Αν μετά ταύτα, παρελθόντα, παρόντα και μέλλοντα, μας ζητούσαν να ορίσουμε ξανά την Τέχνη του Κινηματογράφου, δεν θα είχαμε να πούμε τίποτα περισσότερο από αυτό που είπε τότε ο πατερούλης Σεργέι: "Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη του μοντάζ". (Εισαγωγικό σημείωμα)
Ο Βασίλης Ραφαηλίδης γεννήθηκε το 1934 στα Σέρβια της Κοζάνης και πέθανε στην Αθήνα τον Σεπτέμβρη του 2000. Το 1953 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο και δούλεψε σαν βοηθός του Ν. Κούνδουρου και του Ρ. Μανθούλη. Το 1964-65 βρέθηκε στην Αλγερία κοντά στον Μιχάλη Ράπτη. Έγινε επαγγελματίας κινηματογραφικός κριτικός στη "Δημοκρατική Αλλαγή" (1965). Συμμετείχε στην εκδοτική ομάδα των περιοδικών "Ελληνικός Κινηματογράφος" (1966) και "Σύγχρονος Κινηματογράφος" (1968). Εργάστηκε σαν κινηματογραφικός κριτικός και ρεπόρτερ στο "Βήμα" (1974-1983) και στο "Έθνος" (1983-1998) σαν κινηματογραφικός κριτικός, σχολιογράφος και επιφυλλιδογράφος. Επιφυλλίδες ήταν και οι τελευταίες του δημοσιεύσεις στην "Ελευθεροτυπία".
Eisenstein, Sergei Mikhailovich
Συγγραφέας
Ο Ρώσος Σεργκέι Μιχαήλοβιτς Αϊζενστάιν (1898-1948), σκηνοθέτης (από τους κορυφαίους του παγκόσμιου κινηματογράφου), σεναριογράφος, μοντέρ και θεωρητικός του κινηματογράφου, πρωτοεμφανίστηκε στον κινηματογράφο ως θεωρητικός, προτείνοντας μέσα από τις στήλες του περιοδικού "Λιέφ" μία καινούργια μέθοδο μοντάζ ταινιών (μοντάζ ατραξιόν), την οποία εφάρμοσε στην πράξη στην πρώτη του ταινία. Καλλιτεχνική ιδιοφυΐα, συνετέλεσε αποφασιστικά στη διαμόρφωση της κινηματογραφικής αισθητικής, με χαρακτηριστικό ύφος που το διακρίνουν οι πλατιές μεταφορές, η αντίστιξη των εικόνων, η αντικατάσταση του ατομικιστή ήρωα από τις λαϊκές μάζες και, τέλος, το μοντάζ των "βίαιων εντυπώσεων", επιδρώντας μ' αυτόν τον τρόπο άμεσα στον ψυχισμό και το συναίσθημα του θεατή. Όλες οι ταινίες του ["Η απεργία" (1924), "Το θωρηκτό Ποτέμκιν" (1925), "Οκτώβρης" (1927), "Η γενική γραμμή" (1929), "Βίβα Μέξικο" (1931), "Το λιβάδι του Μπέζιν" (1937), "Αλέξανδρος Νέφσκι" (1938), "Ιβάν ο Τρομερός" (1945)], αποτελούν σταθμούς της 7ης τέχνης.
Pasolini, Pier Paolo
Συγγραφέας
Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι γεννήθηκε στην Μπολόνια το 1922. Έζησε τα παιδικά του χρόνια σε διάφορες ιταλικές πόλεις (Μπολόνια, Πάρμα, Μπελούνο, Κρεμόνα, Ρέτζιο Εμίλια), και σπούδασε Ιστορία της Τέχνης και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Το 1943 κατέφυγε στην Καζάρσα, το χωριό της μητέρας του στην επαρχία του Φριούλι, όπου άρχισε να εργάζεται ως καθηγητής. Στην Καζάρσα αρχίζει να γράφει τα πρώτα του ποιήματα (θα κυκλοφορήσουν το 1954 στον τόμο "Η καλύτερη νιότη") και προσχωρεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Το 1949 κατηγορείται για αποπλάνηση ανηλίκου. Αν και η κατηγορία θα θεωρηθεί ανυπόστατη, το γεγονός θα του στοιχίσει την αποπομπή του τόσο από το σχολείο όσο και από το Ι.Κ.Κ. Την ίδια χρονιά εγκαθίσταται, μαζί με τη μητέρα του, στη Ρώμη.
Οι λαϊκές συνοικίες της περιφέρειας της Ρώμης θα του εμπνεύσουν τα δύο πρώτα του μυθιστορήματα, "Τα παιδιά της ζωής" (1955) και το "Μια βίαιη ζωή" (1959). Παράλληλα εκδίδει τις ποιητικές συλλογές "Οι στάχτες του Γκράμσι"(1957), "Το αηδόνι της καθολικής εκκλησίας" (1958) και "Η θρησκεία του καιρού μας" (1961). Διευθύνει την επιθεώρηση Nuovi argomenti με τον Αλμπέρτο Μοράβια, ο οποίος τον θεωρεί, ήδη από το τέλος της δεκαετίας του '50, ως τον σημαντικότερο Ιταλό ποιητή της γενιάς του.
Την ίδια εποχή αρχίζει να ασχολείται με τον κινηματογράφο ως σεναριογράφος και συνεργάζεται με τον Μπολονίνι, τον Μπερτολούτσι και τον Ρόσσι. Το 1961 σκηνοθετεί την πρώτη του ταινία, το "Ακατόνε". Ακολουθούν οι ταινίες "Μάμα Ρόμα" (1962), "Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο" (1964), "Οιδίπους Τύραννος" (1967), "Θεώρημα" (1969),"Χοιροστάσιο" (1969), "Μήδεια" (1970), καθώς και η λεγόμενη "τριλογία της ζωής" με το "Δεκαήμερο" (1971), "Οι ιστορίες του Καντέρμπουρυ" (1972) και " Χίλιες και μια νύχτες" (1974). Τελευταία του ταινία το "Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα" (1975).
Από τους σημαντικότερους διανοούμενους της εποχής του, ο Παζολίνι άλλοτε με τις ταινίες του, άλλοτε με τα βιβλία του και άλλοτε με τα άρθρα του προκαλούσε σκάνδαλο με τις αντισυμβατικές, επαναστατικές απόψεις του. Δολοφονήθηκε το 1975 από έναν εκπορνευόμενο νεαρό στην Όστια, έξω από τη Ρώμη.
Balazs, Bela
Συγγραφέας
Ο Ούγγρος Μπέλα Μπαλάζ (1884-1949), το πραγματικό όνομα του οποίου είναι Χέμπερτ Μπάουερ, είναι γνωστός και ως συγγραφέας παιδικών βιβλίων, ενώ υπήρξε λιμπρετίστας του Μπέλα Μπάρτοκ. Η θεωρητική παρακαταθήκη που άφησε σχετικά με τον κινηματογράφο είναι τεράστια. Εκτός από την κριτική και τη θεωρία ασχολήθηκε και με τη συγγραφή σεναρίων, τη σκηνοθεσία και τη διδασκαλία, ενώ η ενασχόλησή του με την πολιτική των έσπρωξε όλο και περισσότερο κοντά στο μαρξισμό. Από την Ουγγαρία μετοίκησε στη Βιέννη αρχικά, στη Γερμανία στη συνέχεια, και, τέλος, στη Σοβιετική Ένωση και την Ιταλία. Το πρώτο του κείμενο για τον κινηματογράφο "Der Sichtbare Mensch, oder die Kultur des Films", Deutsch-Osterreichischer Verlag, Βιέννη και Λειψία 1924 (Ο ορατός άνθρωπος ή Η κουλτούρα του κινηματογράφου), είναι μια πρωτότυπη και προφητική ανάλυση των δυνατοτήτων του βωβού κινηματογράφου, η πρώτη συστηματική θεωρία του κινηματογράφου που έγινε ποτέ. Η αναγνώριση του έργου του Μπαλάζ οφείλεται στο βιβλίο: "Der Geist des Films", 1930 (Η θεωρία του φιλμ).
Burch, Noël
Συγγραφέας
O Noel Burch γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο το 1932. Έφτασε στη Γαλλία το 1951, όπου σπούδασε κινηματογράφο στην IDHEC. Εργάστηκε σαν βοηθός σκηνοθέτη του Pierre Kast και γύρισε πολλές μικρού μήκους ταινίες, ανάμεσα στις οποίες το "Noviciat" (1964). Συνεργάστηκε με τους Jeannine Bazin και Andre Labarthe στην τηλεοπτική εκπομπή "Σκηνοθέτες του καιρού μας". Το 1967 ίδρυσε μαζί με τους D. Manciet και J.A. Fieschi το "Institut de Formation Cinematographique". Διακεκριμένος θεωρητικός του κινηματογράφου ο οποίος αντιτάχθηκε στις στρουκτουραλιστικές θεωρίες που προέρχονταν από τη γλωσσολογία, κ.ά., μαρξιστής, έγινε κυρίως γνωστός για τα βιβλία του "Theory of Film Practice" ("Θεωρία της πράξης του κινηματογράφου") και "To The Distant Observer" ("Για τον μακρινό παρατηρητή"), τη συστηματικότερη, ίσως, ιστορία του ιαπωνικού κινηματογράφου γραμμένη από έναν δυτικό (στα αγγλικά, με επιμέλεια της μετάφρασης στα γαλλικά από τον ίδιο).
