Στην περιοχή του Ψυχικού ανακαλύπτεται το πτώμα νεαρής γυναίκας, δολοφονημένης με άγριο τρόπο. Η αστυνομία εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό για τον εντοπισμό του δράστη, αλλά οι έρευνες δεν φέρνουν χειροπιαστά αποτελέσματα. Εντούτοις, το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για το έγκλημα παραμένει αμείωτο, τροφοδοτούμενο κυρίως από το νοσηρό παραλήρημα του Τύπου. Στο κλίμα αυτό, ο φοιτητής της ιατρικής Νίκος Μολοχάνθης, συλλαμβάνει ένα αμετροεπές και ακραίο σχέδιο: επιδιώκοντας να ελκύσει το γενικό ενδιαφέρον "σκηνοθετεί" μεθοδικά την αυτoενοχοποίησή του ως δράστης του "στυγερού εγκλήματος", βέβαιος πως, όταν χρειαστεί, θα τον σώσει το ακλόνητο άλλοθί του. Εντελώς απροσδόκητα, όμως, αυτό καταρρέει και τότε ο Μολοχάνθης βουλιάζει ξαφνικά στην κόλαση. Μια κόλαση που ο ίδιος είχε προετοιμάσει για τον εαυτό του... Στο "Έγκλημα του Ψυχικού" (1928) εμφανίζονται ευκρινώς τα βασικά ειδολογικά συστατικά του αστυνομικού μυθιστορήματος και ο Π. Νιρβάνας μάς παραδίδει το πρώτο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα, έστω κι αν αυτό δεν μπορεί να καταταγεί στη "γνήσια" αστυνομική λογοτεχνία, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Ο Π. Νιρβάνας αναπλάθει, με επιτήδειο και γοητευτικό τρόπο, την ατμόσφαιρα της μικρής και σχετικά συνεκτικής ακόμα Αθήνας των αρχών του 20ού αιώνα, ενώ ταυτόχρονα κινείται εγκαρσίως σε όλη την έκταση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Αυτό όμως που εντυπωσιάζει ιδιαίτερα, είναι η βαθειά γνώση του για τον κόσμο του περιθωρίου. Οι εκτενείς αναφορές του στους ανθρώπους της φυλακής, αν και ζοφερές παραμένουν απολαυστικές και αποκαλυπτικές, καθώς πέρα από τη μυθοπλαστική τους σημασία, παρέχουν και σημαντικές πραγματολογικές πληροφορίες για το σωφρονιστικό σύστημα της εποχής. Αν με το έργο του Γ. Μαρή και των συγχρόνων του ξεκινά η περίοδος της εγγεγραμμένης ιστορίας της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας, με "Το έγκλημα του Ψυχικού" ανακαλύπτουμε τις απαρχές της ακαταλογογράφητης προϊστορίας της.
Περίληψη
Στην περιοχή του Ψυχικού ανακαλύπτεται το πτώμα νεαρής γυναίκας, δολοφονημένης με άγριο τρόπο. Η αστυνομία εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό για τον εντοπισμό του δράστη, αλλά οι έρευνες δεν φέρνουν χειροπιαστά αποτελέσματα. Εντούτοις, το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για το έγκλημα παραμένει αμείωτο, τροφοδοτούμενο κυρίως από το νοσηρό παραλήρημα του Τύπου. Στο κλίμα αυτό, ο φοιτητής της ιατρικής Νίκος Μολοχάνθης, συλλαμβάνει ένα αμετροεπές και ακραίο σχέδιο: επιδιώκοντας να ελκύσει το γενικό ενδιαφέρον "σκηνοθετεί" μεθοδικά την αυτoενοχοποίησή του ως δράστης του "στυγερού εγκλήματος", βέβαιος πως, όταν χρειαστεί, θα τον σώσει το ακλόνητο άλλοθί του. Εντελώς απροσδόκητα, όμως, αυτό καταρρέει και τότε ο Μολοχάνθης βουλιάζει ξαφνικά στην κόλαση. Μια κόλαση που ο ίδιος είχε προετοιμάσει για τον εαυτό του... Στο "Έγκλημα του Ψυχικού" (1928) εμφανίζονται ευκρινώς τα βασικά ειδολογικά συστατικά του αστυνομικού μυθιστορήματος και ο Π. Νιρβάνας μάς παραδίδει το πρώτο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα, έστω κι αν αυτό δεν μπορεί να καταταγεί στη "γνήσια" αστυνομική λογοτεχνία, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Ο Π. Νιρβάνας αναπλάθει, με επιτήδειο και γοητευτικό τρόπο, την ατμόσφαιρα της μικρής και σχετικά συνεκτικής ακόμα Αθήνας των αρχών του 20ού αιώνα, ενώ ταυτόχρονα κινείται εγκαρσίως σε όλη την έκταση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Αυτό όμως που εντυπωσιάζει ιδιαίτερα, είναι η βαθειά γνώση του για τον κόσμο του περιθωρίου. Οι εκτενείς αναφορές του στους ανθρώπους της φυλακής, αν και ζοφερές παραμένουν απολαυστικές και αποκαλυπτικές, καθώς πέρα από τη μυθοπλαστική τους σημασία, παρέχουν και σημαντικές πραγματολογικές πληροφορίες για το σωφρονιστικό σύστημα της εποχής. Αν με το έργο του Γ. Μαρή και των συγχρόνων του ξεκινά η περίοδος της εγγεγραμμένης ιστορίας της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας, με "Το έγκλημα του Ψυχικού" ανακαλύπτουμε τις απαρχές της ακαταλογογράφητης προϊστορίας της.
Πληροφορίες προϊόντος
Συγγραφέας
Νιρβάνας, Παύλος,Νιρβάνας, Παύλος
Eκδότης
Ινδικτος
Υπεύθυνος Σειράς Ράγκος, Γιάννης
ISBN
9789605182618
Κωδικός Ευριπίδη 010100029902
Έτος κυκλοφορίας 2006
Σελίδες 147
Διαστάσεις 20χ12
Βάρος 249 gr
Νιρβάνας, Παύλος
Συγγραφέας
Ο Παύλος Νιρβάνας (1866-1937, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Πέτρου Αποστολίδη), γεννήθηκε στη Μαριούπολη της Ρωσίας, γιος του εμπόρου Κωνσταντίνου Απ. Κουμιώτη από τη Σκόπελο και της Μαριέτας Ιω. Ράλλη από τη γνωστή οικογένεια της Χίου. Σε παιδική ηλικία εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στον Πειραιά, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1883-1890) και μετά την αποφοίτησή του κατατάχθηκε στο βασιλικό ναυτικό ως ανθυπίατρος. Η πορεία του ήταν ανοδική και ως το 1922, οπότε παραιτήθηκε με το βαθμό του αρχίατρου είχε διατελέσει πρόεδρος της Ανώτατης Υγειονομικής Επιτροπής του Ναυτικού και τμηματάρχης του Υπουργείου Ναυτικών. Μετά την παραίτησή του αφοσιώθηκε στη δημοσιογραφία και τη συγγραφή. Το 1928 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία εξηνταενός χρόνων. Από τα μαθητικά του χρόνια έδωσε δείγματα της αγάπης του για τη λογοτεχνία και σε νεαρή ηλικία δημοσίευσε άρθρα στις εφημερίδες του Πειραιά "Σφαίρα" και "Πρόνοια". Η πρώτη επίσημη εμφάνιση του Νιρβάνα στα γράμματα τοποθετείται το 1884, οπότε εξέδωσε την ποιητική συλλογή "Δάφναι εις την 25ην Μαρτίου". Παράλληλα άρχισε να δημοσιεύει χρονογραφήματα (στις εφημερίδες "Άστυ", "Ακρόπολη" και από το 1905 στην "Εστία" με το ψευδώνυμο Κύριος Άσοφος) και κείμενα σε λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής ("Τέχνη", "Παναθήναια", "Νέα Εστία", "Το Περιοδικόν μας", "Ασμοδαίος", "Μη χάνεσαι", κ.α.). Σε νεαρή ηλικία πήρε επίσης μέρος στην έκδοση του σατιρικού περιοδικού "Αθήναι" ως μέλος της λογοτεχνικής Συντροφιάς των Δώδεκα. Η δεύτερη και τελευταία ποιητική του συλλογή είχε τίτλο "Παγά λαλέουσα" (1907) ενώ έγραψε επίσης μελέτες, κριτικά δοκίμια, διηγήματα, θεατρικά έργα και δύο μεταφράσεις από τον Πλάτωνα και τον Κνουτ Χάμσουν. Ο Παύλος Νιρβάνας τοποθετείται τόσο χρονικά όσο και βάσει του συνόλου του έργου του στον κύκλο του Κωστή Παλαμά. Η γραφή του είναι επηρεασμένη από τα ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά ρεύματα του αισθητισμού και συμβολισμού, καθώς και από τη φιλοσοφική σκέψη του Φρειδερίκου Νίτσε, με την οποία ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή από τις σελίδες της "Τέχνης" του Κώστα Χατζόπουλου, όπου υπήρξε συνιδρυτής. Αξιόλογα είναι τα κριτικά του δοκίμια, ενώ στο χώρο της πεζογραφίας ασχολήθηκε αρχικά με το διήγημα και στη συνέχεια με το μυθιστόρημα. Στο πεζογραφικό του έργο κυριαρχούν ηθογραφικά και ψυχογραφικά στοιχεία, ενώ τα θεατρικά του έργα κινούνται στα πρότυπα της ιψενικής γραφής. Έντονη παρουσιάζεται στο έργο του η επιρροή που δέχτηκε από τη φιλοσοφία του Νίτσε. Η γλωσσική του έκφραση πέρασε σταδιακά από την καθαρεύουσα σε μια μεικτή γλώσσα και τέλος στη δημοτική, με σταθερό χαρακτηριστικό το εξαιρετικά φροντισμένο ύφος. Το 1928 αναγορεύτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, θέση από την οποία συνέβαλε στην ανάδειξη λογοτεχνών όπως οι Ιωάννης Κονδυλάκης, Σπύρος Μελάς και Γρηγόριος Ξενόπουλος. Πέθανε από βρογχοπνευμονία στο σπίτι του στο Μαρούσι. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Παύλου Νιρβάνα βλ. Τέλλος Άγρας, "Νιρβάνας Παύλος", στη "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια", τ.18, Πυρσός, 1932 (αναδημοσιεύεται στον τόμο Τέλλος Άγρας, "Κριτικά, Τρίτος τόμος", της σειράς "Μορφές και κείμενα της πεζογραφίας μας", επιμ. Κ. Στεργιόπουλος, Ερμής, 1984), Γ. Βαλέτας, "Βιογραφικός-χρονολογικός πίνακας", στα "Άπαντα Παύλου Νιρβάνα", τ. Α΄, Αθήνα, 1967, Μ. Γ. Μερακλής, "Παύλος Νιρβάνας", στο "Η ελληνική ποίηση: Ρομαντικοί-εποχή του Παλαμά-μεταπαλαμικοί: ανθολογία, γραμματολογία", Σοκόλης, 1977, Δημήτρης Γιάκος, "Νιρβάνας Παύλος", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 10, Χάρη Πάτση, χ.χ., Αλέξανδρος Αργυρίου, "Νιρβάνας Παύλος", στο "Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό", τ. 7. Εκδοτική Αθηνών, 1987, Μαριάννα Δήτσα , "Παύλος Νιρβάνας", στο "Η παλαιότερη πεζογραφία μας· από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο", τ. Θ΄ (1900-1914), Σοκόλης, 1997, και Βασίλης Δ. Αναγνωστόπουλος, Ευδοκία Παραδείση, "Νιρβάνας Παύλος", στο "Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας", Εκδόσεις Πατάκη, 2007.
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχ
Νιρβάνας, Παύλος
Συγγραφέας
ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ (1866-1937) Ο Παύλος Νιρβάνας (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Πέτρου Αποστολίδη) γεννήθηκε στη Μαριούπολη της Ρωσίας, γιος του εμπόρου Κωνσταντίνου Απ. Κουμιώτη από τη Σκόπελο και της Μαριέτας Ιω. Ράλλη από τη γνωστή οικογένεια της Χίου. Σε παιδική ηλικία εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στον Πειραιά, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1883-1890) και μετά την αποφοίτησή του κατατάχθηκε στο βασιλικό ναυτικό ως ανθυπίατρος. Η πορεία του ήταν ανοδική και ως το 1922, οπότε παραιτήθηκε με το βαθμό του αρχίατρου είχε διατελέσει πρόεδρος της Ανώτατης Υγειονομικής Επιτροπής του Ναυτικού και τμηματάρχης του Υπουργείου Ναυτικών. Μετά την παραίτησή του αφοσιώθηκε στη δημοσιογραφία και τη συγγραφή. Το 1928 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πέθανε σε ηλικία εξηνταενός χρόνων. Από τα μαθητικά του χρόνια έδωσε δείγματα της αγάπης του για τη λογοτεχνία και σε νεαρή ηλικία δημοσίευσε άρθρα στις εφημερίδες του Πειραιά Σφαίρα και Πρόνοια. Η πρώτη επίσημη εμφάνιση του Νιρβάνα στα γράμματα τοποθετείται το 1884, οπότε εξέδωσε την ποιητική συλλογή Δάφναι εις την 25ην Μαρτίου και παράλληλα άρχισε να δημοσιεύει χρονογραφήματα (στις εφημερίδες Άστυ, Ακρόπολη και από το 1905 στην Εστία με το ψευδώνυμο Κύριος Άσοφος) και κείμενα σε λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής (Τέχνη, Παναθήναια, Νέα Εστία, Το Περιοδικόν μας, Ασμοδαίος, Μη χάνεσαι κ.α.). Σε νεαρή ηλικία πήρε επίσης μέρος στην έκδοση του σατιρικού περιοδικού Αθήναι ως μέλος της λογοτεχνικής Συντροφιάς των δώδεκα. Η δεύτερη και τελευταία ποιητική του συλλογή είχε τίτλο Παγά λαλέουσα (1907) ενώ έγραψε επίσης μελέτες, κριτικά δοκίμια, διηγήματα, θεατρικά έργα και δύο μεταφράσεις από τον Πλάτωνα και τον Κνουτ Χάμσουν. Ο Παύλος Νιρβάνας τοποθετείται τόσο χρονικά όσο και βάσει του συνόλου του έργου του στον κύκλο του Κωστή Παλαμά. Η γραφή του είναι επηρεασμένη από τα ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά ρεύματα του αισθητισμού και συμβολισμού, καθώς και από τη φιλοσοφική σκέψη του Φρειδερίκου Νίτσε, με την οποία ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή από τις σελίδες της Τέχνης του Κώστα Χατζόπουλου, όπου υπήρξε συνιδρυτής. Αξιόλογα είναι τα κριτικά του δοκίμια, ενώ στο χώρο της πεζογραφίας ασχολήθηκε αρχικά με το διήγημα και στη συνέχεια με το μυθιστόρημα. Στο πεζογραφικό του έργο κυριαρχούν ηθογραφικά και ψυχογραφικά στοιχεία, ενώ τα θεατρικά του έργα κινούνται στα πρότυπα της ιψενικής γραφής. Έντονη παρουσιάζεται στο έργο του η επιρροή που δέχτηκε από τη φιλοσοφία του Νίτσε. Η γλωσσική του έκφραση πέρασε σταδιακά από την καθαρεύουσα σε μια μεικτή γλώσσα και τέλος στη δημοτική, με σταθερό χαρακτηριστικό το εξαιρετικά φροντισμένο ύφος. Το 1928 αναγορεύτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, θέση από την οποία συνέβαλε στην ανάδειξη λογοτεχνών όπως οι Ιωάννης Κονδυλάκης, Σπύρος Μελάς και Γρηγόριος Ξενόπουλος. Πέθανε από βρογχοπνευμονία στο σπίτι του στο Μαρούσι. 1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Παύλου Νιρβάνα βλ. Άγρας Τέλλος, «Νιρβάνας Παύλος», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια18. Αθήνα, Πυρσός, 1932 (τώρα και στον τόμο Τέλλος Άγρας Κριτικά Τόμος τρίτος· Μορφές και κείμενα της πεζογραφίας· Φιλολογική επιμέλεια Κώστας Στεργιόπουλος, σ.11-74. Αθήνα, Ερμής, 1984), Αργυρίου Αλεξ., «Νιρβάνας Παύλος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό7. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987, Βαλέτας Γ., «Βιογραφικός - Χρονολογικός Πίνακας», Άπαντα Παύλου Νιρβάνα, τ.Α΄, σ.κα΄-κβ΄. Αθήνα, 1967, Γιάκος Δημήτρης, «Νιρβάνας Παύλος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Δήτσα Μαριάννα, «Παύλος Νιρβάνας», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΘ΄ (1900-1914), σ.224-257. Αθήνα, Σοκόλης, 1997 και Μερακλής Μ.Γ., «Παύλος Νιρβάνας», Η ελληνική ποίηση· Ρομαντικοί - Εποχή του Παλαμά - Μεταπαλαμικοί· Ανθολογία - Γραμματολογία, σ.322-324. Αθήνα, Σοκόλης, 1977.
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
