Το ανά χείρας βιβλίο "Συμβολισμός και ανθρωπολογία στην Ελλάδα" είναι το τρίτο στη σειρά αυτοτελών εκδόσεων της Ελληνικής Εταιρείας Εθνολογίας μετά τα "Οι Ρομά στην Ελλάδα" (2002) και "Όψεις της ανθρωπολογικής σκέψης και έρευνας στην Ελλάδα" (2004). Και οι τρεις εκδόσεις διέπονται από το ίδιο σκεπτικό ανθρωπολογικών/εθνολογικών μελετών που στηρίζονται σε εθνογραφικό υλικό προερχόμενο από τον ελλαδικό χώρο και πραγματεύονται σημαντικά κεφάλαια της ανθρωπολογίας, όπως εθνοπολιτισμικές ομάδες, ανθρωπολογική θεωρία και έρευνα, συμβολισμός. Η ιδέα για την πραγματοποίηση της παρούσας έκδοσης ωρίμασε με τη διεξαγωγή του κύκλου ομιλιών-διαλέξεων με τίτλο "Ανθρωπολογία και συμβολισμός" την άνοιξη του 2006, στο πλαίσιο του ευρύτερου προγράμματος θεματικών κύκλων-διαλέξεων της Ελληνικής Εταιρείας Εθνολογίας. Οι δημοσιευόμενες πρωτότυπες μελέτες ερευνούν και ερμηνεύουν διάφορες πλευρές του συμβολικού και του φαντασιακού στη νεότερη Ελλάδα, καλύπτοντας μια ευρεία θεματική περιοχή (θρησκεία/κοσμολογία, γλώσσα, ετερότητα, χώρος, υλικός πολιτισμός, διαβατήριες τελετές κ.ά.), όπου διαπιστώνεται αισθητή πενιχρότητα και απουσία ολοκληρωμένων μελετών. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουμε στους συναδέλφους Μαρία Βραχιονίδου, Βάσω Γεμενή, Μαρία Κουμαριανού, Ορέστη Λιντερμάγιερ και Γιούλη Μάλαινου για την αφιλοκερδή μετάφραση των ξενόγλωσσων κειμένων. Η παρούσα έκδοση δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος "Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου", το οποίο ευχαριστούμε θερμά.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο Η πρόεδρος Δρ Ανδρομάχη Οικονόμου
Περιέχονται τα κείμενα:
- Ελευθέριος Π. Αλεξάκης, "Εισαγωγή: Ανθρωπολογικές διαδρομές στο συμβολικό και το φαντασιακό: ρήξεις και συγκλίσεις" - Ελευθέριος Π. Αλεξάκης, "Χορός, θυσία, νεκροί: Τελετουργίες έρωτος και τελετουργίες αίματος στην Ελλάδα" - Ευάγγελος Γρ. Αυδίκος, "Η γουρνοχαρά στη δυτική Θεσσαλία: σύμβολα και κοινωνική αναπαραγωγή" - Λεωνίδας Βουρνέλης, David Sutton, "Νομισματικές γεύσεις: συμβολισμός και μνήμη σ
Περίληψη
Το ανά χείρας βιβλίο "Συμβολισμός και ανθρωπολογία στην Ελλάδα" είναι το τρίτο στη σειρά αυτοτελών εκδόσεων της Ελληνικής Εταιρείας Εθνολογίας μετά τα "Οι Ρομά στην Ελλάδα" (2002) και "Όψεις της ανθρωπολογικής σκέψης και έρευνας στην Ελλάδα" (2004). Και οι τρεις εκδόσεις διέπονται από το ίδιο σκεπτικό ανθρωπολογικών/εθνολογικών μελετών που στηρίζονται σε εθνογραφικό υλικό προερχόμενο από τον ελλαδικό χώρο και πραγματεύονται σημαντικά κεφάλαια της ανθρωπολογίας, όπως εθνοπολιτισμικές ομάδες, ανθρωπολογική θεωρία και έρευνα, συμβολισμός. Η ιδέα για την πραγματοποίηση της παρούσας έκδοσης ωρίμασε με τη διεξαγωγή του κύκλου ομιλιών-διαλέξεων με τίτλο "Ανθρωπολογία και συμβολισμός" την άνοιξη του 2006, στο πλαίσιο του ευρύτερου προγράμματος θεματικών κύκλων-διαλέξεων της Ελληνικής Εταιρείας Εθνολογίας. Οι δημοσιευόμενες πρωτότυπες μελέτες ερευνούν και ερμηνεύουν διάφορες πλευρές του συμβολικού και του φαντασιακού στη νεότερη Ελλάδα, καλύπτοντας μια ευρεία θεματική περιοχή (θρησκεία/κοσμολογία, γλώσσα, ετερότητα, χώρος, υλικός πολιτισμός, διαβατήριες τελετές κ.ά.), όπου διαπιστώνεται αισθητή πενιχρότητα και απουσία ολοκληρωμένων μελετών. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουμε στους συναδέλφους Μαρία Βραχιονίδου, Βάσω Γεμενή, Μαρία Κουμαριανού, Ορέστη Λιντερμάγιερ και Γιούλη Μάλαινου για την αφιλοκερδή μετάφραση των ξενόγλωσσων κειμένων. Η παρούσα έκδοση δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος "Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου", το οποίο ευχαριστούμε θερμά.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο Η πρόεδρος Δρ Ανδρομάχη Οικονόμου
Περιέχονται τα κείμενα:
- Ελευθέριος Π. Αλεξάκης, "Εισαγωγή: Ανθρωπολογικές διαδρομές στο συμβολικό και το φαντασιακό: ρήξεις και συγκλίσεις" - Ελευθέριος Π. Αλεξάκης, "Χορός, θυσία, νεκροί: Τελετουργίες έρωτος και τελετουργίες αίματος στην Ελλάδα" - Ευάγγελος Γρ. Αυδίκος, "Η γουρνοχαρά στη δυτική Θεσσαλία: σύμβολα και κοινωνική αναπαραγωγή" - Λεωνίδας Βουρνέλης, David Sutton, "Νομισματικές γεύσεις: συμβολισμός και μνήμη σ
Γεννήθηκε στην Αυστραλία, πέρασε μέρος της παιδικής της ηλικίας στις ΗΠΑ, πήγε στην Αγγλία και τώρα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Wales, Swansea. Διεξήγαγε έρευνα σε θέματα συγγένειας, τελετουργίας, μετανάστευσης και τουρισμού, και δημοσίευσε δύο βιβλία για διάφορες απόψεις της έρευνάς της. Το "Greek Island life: Fieldwork on Anafi", δημοσιευμένο από το Routledge Harwood (2001), περιγράφει τις έρευνές της στο νησί και ανάμεσα στους Αναφιώτες μετανάστες στην Αθήνα. Μια νέα φάση της εργασίας της ξεκίνησε όταν απέκτησε πρόσβαση σε ένα αρχείο αρνητικών σε γυαλί και φιλμ, το οποίο έδειχνε ένα κοινόβιο πολιτικών εξορίστων σταλμένων στο νησί μεταξύ 1935 και 1942. Το δεύτερο βιβλίο της, "The social organization of exile: Greek political detainees in the 1930s", επίσης δημοσιευμένο από το Routledge Harwood (2001), αποδίδει το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο αυτών των εικόνων.
Βουρνέλης, Λεωνίδας
Συγγραφέας
Ο Λεωνίδας Βουρνέλης αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του ΑΠΘ το 1999. Το 2003 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής και πολιτιστικής ανθρωπολογίας στο Southern Illinois University, όπου συνεχίζει τις διδακτορικές του σπουδές με θέμα διεθνική (transnational) μετακίνηση αντικειμένων σε ελληνικές κοινότητες των ΗΠΑ. Παράλληλα μελετάει μερικές από τις πολιτισμικές προεκτάσεις που προκύπτουν από δημοφιλείς εκπομπές μαγειρικής στην ελληνική τηλεόραση.
Sutton, David
Συγγραφέας
Ο David Sutton είναι καθηγητής Ανθρωπολογίας στο University of Illinois. Έχει πραγματοποιήσει πολλές έρευνες στην Κάλυμνο, όπου και εξακολουθεί να διεξάγει επιτόπια έρευνα εδώ και είκοσι χρόνια. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του εστιάζονται στη μαγειρική, τα εστιατόρια, το φύλο, τις αισθήσεις και τη μνήμη, θέματα τα οποία πραγματεύεται σε βιβλία του. Η τρέχουσα εθνογραφική ερευνά του αφορά τις καθημερινές μαγειρικές πρακτικές στην Κάλυμνο. Συμμετέχει στη σύνταξη ιστολογίου με θέμα την πολιτική χρήση της τροφής κατά την τρέχουσα οικονομική κρίση στην Ελλάδα και αλλού.
Πανουργιά, Νένη
Συγγραφέας
Η Νένη Πανουργιά είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη. Το βιβλίο της "Fragments of Death, Fables of Identity. An Athenian Anthropography" έλαβε το Μέγιστο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής της Διεθνούς Εταιρείας Εθνοϊστορίας (1996) και το βραβείο Λαογραφίας το Chicago (1997). Έχει επιμεληθεί, μαζί με τον George E. Marcus, τον τόμο "Ethnographica Moralia: Experiments in Interpretive Anthropology" (Fordham University Press).
Αλεξάκης, Ελευθέριος Π.
Συγγραφέας
Ο Λευτέρης Αλεξάκης κατάγεται από τη Λακωνία. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία με υποτροφία του ΙΚΥ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1962-1967) και Εθνολογία και Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Universite Libre de Bruxelles (1968-1970). Πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα με άριστα από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων το 1980. Από το 1974 είναι μόνιμος ερευνητής και από τον Ιούνιο του 1996 διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Ασχολείται κυρίως με το ελληνικό σύστημα συγγένειας και την Εθνολογία και Εθνοϊστορία των Βαλκανικών λαών. Έχει δημοσιεύσει πολλές μελέτες και έχει γράψει τα σενάρια δύο εθνογραφικών ντοκυμαντέρ, που προβλήθηκαν από την ΕΡΤ. Είναι μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών και διετέλεσε πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εθνολογίας από το 1992 έως το 1996 και από το 1998 έως το 2000. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (1996-1997). Επίσης έχει διδάξει με ανάθεση από τον τομέα "Εισαγωγή στην Κοινωνική Ανθρωπολογία" στους μεταπτυχιακούς φοιτητές της Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1999-2000).
Αλεξάκης, Ελευθέριος Π.
Συγγραφέας
Ο Λευτέρης Αλεξάκης κατάγεται από τη Λακωνία. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία με υποτροφία του ΙΚΥ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1962-1967) και Εθνολογία και Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Universite Libre de Bruxelles (1968-1970). Πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα με άριστα από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων το 1980. Από το 1974 είναι μόνιμος ερευνητής και από τον Ιούνιο του 1996 διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Ασχολείται κυρίως με το ελληνικό σύστημα συγγένειας και την Εθνολογία και Εθνοϊστορία των Βαλκανικών λαών. Έχει δημοσιεύσει πολλές μελέτες και έχει γράψει τα σενάρια δύο εθνογραφικών ντοκυμαντέρ, που προβλήθηκαν από την ΕΡΤ. Είναι μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών και διετέλεσε πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εθνολογίας από το 1992 έως το 1996 και από το 1998 έως το 2000. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (1996-1997). Επίσης έχει διδάξει με ανάθεση από τον τομέα "Εισαγωγή στην Κοινωνική Ανθρωπολογία" στους μεταπτυχιακούς φοιτητές της Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1999-2000).
Δρέττας, Γεώργιος
Συγγραφέας
Γλωσσολόγος, εθνολόγος, ερευνητής στο Centre National de la Recherche Scientifique (C.N.R.S.) από το 1979. Δίδαξε γενική γλωσσολογία και εθνολογία στο Πανεπιστήμιο Paris VII και Paris V, καθώς και στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (E.H.E.S.S.) όπου και διευθύνει το σεμινάριο "Anthropologie linguistique des Balkans". Με την επιτόπια έρευνά του στην Ελλάδα, στη Βουλγαρία, στην Αλβανία, στη Νότιο Ιταλία και στο Ισραήλ μελέτησε ιδιαίτερα τη γλώσσα και τον πολιτισμό αγροτικών ομάδων και μετατοπισμένων πληθυσμών της Μεσογείου.
Τσιτσιπής, Λουκάς Δ.
Συγγραφέας
Καθηγητής ανθρωπολογίας και γλωσσολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έχει πάρει το Ph.D. του στην ανθρωπολογία από το πανεπιστήμιο του Wisconsin, και δύο masters, το ένα στην ανθρωπολογία και το άλλο στη γλωσσολογία από το ίδιο πανεπιστήμιο (1981). Έχει συγγράψει ένα ελληνικό βιβλίο με τίτλο "Εισαγωγή στην ανθρωπολογία της γλώσσας: γλώσσα, ιδεολογία, διαλογικότητα και επιτέλεση" (Gutenberg, Αθήνα 1995) και ένα αγγλικό με τίτλο "A linguistic anthropology of praxis and language shift: Arvanitika (Albanian) and Greek in contact" (Clarendon Press, Oxford 1998). Έχει δημοσιεύσεις σε περιοδικά. Ενδιαφέρεται για θέματα γλωσσικών ιδεολογιών, πολιτικής θεωρίας και γλώσσας, επιτελεστικών πλευρών του λόγου.
Du Boulay, Juliet
Συγγραφέας
Dr Juliet du Boulay has studied anthropology in the UK. "Portrait of a Greek Mountain Village" was first written as a university thesis at St. Antony's College, Oxford University, in 1968.
Αυδίκος, Ευάγγελος Γ.
Συγγραφέας
Ο Ευάγγελος Γρ. Αυδίκος γεννήθηκε στην Πρέβεζα, με καταγωγή από το Συρράκο. Σπούδασε στο Κλασικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και εργάστηκε για πολλά χρόνια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως φιλόλογος. Είναι καθηγητής λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων. Στο συγγραφικό του έργο συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων οι τίτλοι: "Το βλέμμα στον τοίχο με τη μαντανία", διηγήματα, (Ελληνικά Γράμματα, 2001), "Ο δικός μου Θεός", μυθιστόρημα, (Ταξιδευτής, 2004), "Η Θράκη και οι άλλοι. Ιχνηλατώντας τα πολιτισμικά όρια και την ιστορική μνήμη" (Οδυσσέας 2007), "Η κίτρινη ομπρέλα" (Μεταίχμιο, 2007) -ήταν στη μικρή λίστα του περιοδικού "Διαβάζω" για το βραβείο μυθιστορήματος του 2008, "Ήταν μια φορά κι έναν καιρό αλλά μπορεί να γίνει και τώρα. Η εκπαίδευση ως χώρος διαμόρφωσης παραμυθάδων" (Ελληνικά Γράμματα 1999), "Το παιδί στην παραδοσιακή και τη σύγχρονη κοινωνία" (Ελληνικά Γράμματα 1996), "Το λαϊκό παραμύθι. Θεωρητικές προσεγγίσεις" (Οδυσσέας 1994).
Παπαχριστοφόρου, Μαριλένα
Συγγραφέας
Η Μαριλένα Παπαχριστοφόρου γεννήθηκε το 1966. Σπούδασε γαλλική φιλολογία και συγκριτική λογοτεχνία στη Σορβόνη (Paris IV) και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στην κοινωνική ανθρωπολογία και εθνολογία στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, στο Παρίσι. Κατά το διάστημα 1997-2009 εργάστηκε κυρίως ως ερευνήτρια στο Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Έχει επίσης συνεργαστεί με το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας (Διδασκαλείο Νηπιαγωγών) και με το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Από το 2009 διδάσκει λαογραφία και λαϊκή λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων από τη θέση της Επίκουρης Καθηγήτριας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Μελέτες και άρθρα της έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και εγκυκλοπαίδειες.
Hirschon, Renee
Συγγραφέας
Η Ρενέ Χίρσον - Φιλιππάκη δίδαξε ανθρωπολογία στο πανεπιστήμιο Brookes της Οξφόρδης. Στο διάστημα 1987-1997 ήταν τακτική καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Αιγαίου στη Λέσβο. Σήμερα διδάσκει στο Κολέγιο St Peter's του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και συνεχίζει την ερευνητική της δραστηριότητα με τιμητικό τίτλο στο πανεπιστήμιο Brookes της Οξφόρδης, στο Κέντρο Προσφυγικών Σπουδών (Queen Elizabeth House) του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και στο Πρόγραμμα Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης του Κολεγίου St Antony's του πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Λιντερμάγιερ, Ορέστης
Συγγραφέας
Ο Ορέστης Λιντερμάγιερ είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Από τη μελέτη των λατρειών φορτίου αγαθών, την οποία ξεκίνησε ως μεταπτυχιακός υπότροφος στον Καναδά, η έρευνά του επεκτάθηκε στα θρησκευτικά κινήματα. Το αντικείμενο της διδακτορικής του διατριβής ήταν μια πνευματοληπτική πεντηκοστιανή Εκκλησία, η "Ελεύθερη Αποστολική Εκκλησία της Πεντηκοστής" με επιτόπια έρευνα στην Ελλάδα και τη Βόρεια Αμερική.
view large photo