ΠΕΡΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ

Περίληψη

"Η υλιστική διαλεκτική βρίσκεται υπό τον ανοικτό ορίζοντα της ιστορίας, την οποία κατανοεί. Έτσι αποτίει φόρο τιμής στην ανθρώπινη ελευθερία, που είναι το μέγιστο μέλημά της."

(Herbert Marcuse)

"Ας μην ξεχνούμε ότι η κυριαρχία και η εκμετάλλευση δεν διαιωνίζονται μόνο στους θεσμούς της ταξικής κοινωνίας, αλλά και στα χαραγμένα από την ταξική κοινωνία ένστικτα, τις ορμές και τις επιδιώξεις· όσα οι άνθρωποι, δηλαδή οι καθοδηγούμενοι και διοικούμενοι άνθρωποι, αγαπούν, μισούν, επιδιώκουν, βρίσκουν ωραία και διασκεδαστικά κ.ο.κ. Η ταξική κοινωνία δεν χαράσσει μόνον την υλική, ούτε μόνον την πολιτιστική παραγωγή και αναπαραγωγή, χαράσσει εξίσου το πνεύμα και το σώμα των υποκειμένων και των αντικειμένων του συστήματος. Αυτήν την κοινοτοπία τη γνωρίζουμε όλοι, ωστόσο οι εξεγερμένοι σπουδαστές την άρθρωσαν πρώτα σε θεωρία και πράξη, "ενσάρκωσαν" την ιδέα ότι η επανάσταση πρέπει εξ υπαρχής να δημιουργήσει μια ποιοτικώς, και όχι μόνον ποσοτικώς, άλλη κοινωνία."

H. M.

"Τα νέα κοινωνικοϊστορικά δεδομένα επέβαλαν απαντήσεις και λύσεις πέραν του κατεστημένου, ορθόδοξου μαρξιστικού πλαισίου, το οποίο κυριαρχούσε στον λεγόμενο "υπαρκτό σοσιαλισμό". Ο Μαρκούζε τόλμησε να δώσει τέτοιου είδους απαντήσεις, δηλαδή να σκιαγραφήσει τον αστερισμό μιας σύγχρονης κοινωνικής θεωρίας που ανταποκρίνεται στη νέα πραγματικότητα, συνδυάζοντας την προσδιορισμένη άρνηση της ιστορικά συγκεκριμένης, πατριαρχικο-καπιταλιστικής κοινωνίας με μιαν αφηρημένη, ουτοπική, συστηματικοθεωρησιακή κριτική και διαβάζοντας την πραγματικότητα αντίστροφα [...]

Τα τρία δοκίμια περί διαλεκτικής από την τελευταία περίοδο της ανάπτυξής του είναι τα πλέον μεστά, συγκροτημένα και διδακτικά. Στο πρώτο, ο Μαρκούζε επιχειρεί μια ιστορικοφιλοσοφική υλιστική ερμηνεία της συνολικής ιστορίας της διαλεκτικής, για ν' αναδείξει αφενός την ιδιαιτερότητά της στον Έγελο και αφετέρου την αναγκαιότητα της αναθεώρησής της από τον Μαρξ. Στο δεύτερο, αναδεικνύει τη σημασία της άρνησης στην αρνητική διαλεκτική και τη διαχωρίζ