ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Περίληψη

Σ' αυτό το δοκίμιο-έκκληση, υπό τον τίτλο "Για ένα σύνταγμα της Ευρώπης", ο μεγαλύτερος εν ζωή Γερμανός φιλόσοφος, ο Γιούργκεν Χάμπερμας, αναλύει το "κατασκευαστικό λάθος" της Ευρωζώνης και προτείνει λύσεις για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, που φαίνεται ότι αποτυγχάνει με θλιβερές συνέπειες για τους λαούς.

Το ερώτημα δεν είναι αν θα διαλυθεί η ΕΕ, αλλά πώς θα αποφευχθεί η παρακμή της ως οράματος και ως νομικής οντότητας: μέσα από τη σημερινή κρίση, οι χώρες-μέλη μπορούν και οφείλουν να αναπτύξουν την οικονομία τους με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτραπεί η έκπτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραλλήλως να συσφιχθεί η σχέση μεταξύ τους. Ο Γερμανός φιλόσοφος διαψεύδει την ιδέα ότι η εθνική κυριαρχία είναι αδύνατη στο πλαίσιο της ΕΕ και τονίζει ότι τα οικουμενικά προβλήματα της εποχής μας απαιτούν οικουμενική αντιμετώπιση.

"Από τη στιγμή που θα δούμε την Ευρωπαϊκή Ένωση σαν να έχει δημιουργηθεί από δύο υποκείμενα με ίσα δικαιώματα και ικανά να δημιουργήσουν σύνταγμα -που να πηγάζει πρωτογενώς εξίσου από τους "πολίτες" και από τους "λαούς" της Ευρώπης- αναγνωρίζουμε την αρχιτεκτονική της υπερεθνικής και συγχρόνως δημοκρατικής συνύπαρξης. Άρα, χρειάζεται να κατανοήσουμε τις συνέπειες της πρωτοφανούς εξέλιξης του ευρωπαϊκού δικαίου τα τελευταία πενήντα χρόνια.

"Οι πολιτικές ελίτ διστάζουν ακόμα μπροστά στο ψηλό εμπόδιο μιας συνταγματικής αλλαγής. Αυτός ο δισταγμός δεν εξηγείται μόνο από τα οπορτουνιστικά συμφέροντα για διατήρηση της εξουσίας, ούτε από την έλλειψη ηγετικής ισχύος. Οι φόβοι που πηγάζουν από οικονομικές αναλύσεις κάνουν τα προβλήματα της Ευρώπης εντονότερα στη συνείδηση των κατοίκων και τους προσδίδουν βαθύτερη υπαρξιακή έννοια από ό,τι άλλοτε. Αυτή την ασυνήθη στάση των πολιτών (δηλαδή το ενδιαφέρον, την έγνοια, τα ερωτηματικά) οι ελίτ της εξουσίας θα έπρεπε να την εκλάβουν ως ευκαιρία και να αναγνωρίσουν τον εξαιρετικό χαρακτήρα της παρούσας κατάστασης. Αλλά οι πολιτικοί έχουν μετατραπεί κι αυτοί προ πολλού σε εκτελεστική ελίτ: δεν είναι προετοιμασμένοι γ