Ο λόγος των ελληνικών μέσων ενημέρωσης, πολλαπλασιασμένος αντίλαλος των διεθνών πρακτορείων ειδήσεων ή αυθεντικό προϊόν της εγχώριας κοινότητας των επαγγελματικών δημοσιογράφων και των συνεργατών αρθρογράφων που εκλαϊκεύουν τον λόγο των επιστημών, της τεχνολογίας και της θεωρητικής κριτικής, αποτελεί σε μεγάλο βαθμό μιας αχαρτογράφητη επικράτεια. Εξίσου άγνωστος, ως προς το ιστορικό του διάνυσμα και τη γλωσσική-ειδολογική του σύσταση, είναι και ο πρωτεϊκός λόγος της μαζικής επικοινωνίας (διαφήμιση, ντοκιμαντέρ, τηλεοπτικές σειρές, κόμικς κ.ά.). Εκτός από άρθρα που εξετάζουν το γλωσσικό ανάγλυφο ή την κειμενική ταυτότητα ειδών της διαμεσολαβημένης επικοινωνίας και ενημέρωσης -τα τελευταία χρόνια είναι γεγονός ότι πληθαίνουν ενθαρρυντικά-, ευάριθμες είναι οι μεγαλύτερης έκτασης μελέτες ή συλλογικές απόπειρες ανάλυσης του λόγου των ελληνικών μέσων ενημέρωσης. Ο παρών τόμος φιλοδοξεί να καλύψει ουσιώδη κενά στη μελέτη της σύγχρονης ελληνικής δημοσιογραφίας και διαφήμισης. Συγκεντρώνει 19 άρθρα που ανιχνεύουν το συμφραστικό, πολιτισμικό και ιδεολογικό πλαίσιο, τα οργανωτικά πρότυπα, τις στρατηγικές λόγου και το ύφος πολλών ειδών της έντυπης και τηλεοπτικής δημοσιογραφίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο άξονας της ανάλυσης δεν είναι το είδος λόγου αλλά οι γλωσσικές αναπαραστάσεις φαινομένων που συνδέονται στενά με οτν λόγο των μέσων ενημέρωσης, όπως οι γλωσσικές ιδεολογίες, η χρήση των πηγών ή η διαχείριση του διαδικτύου ως νέου διαύλου επικοινωνίας και ενημέρωσης. Επίσης, μελετώνται γλωσσικές ιδιαιτερότητες και είδη του διαφημιστικού λόγου. Τέλος, φωτίζεται με επάρκεια, ελπίζουμε, και η ταυτότητα του "ελληνικού παραδείγματος": η αναπόφευκτη στοίχισή του σε επαγγελματικές παραδόσεις της μητροπολιτικής Δύσης -εσχάτως και στην "οικουμενικότητα" του παγκόσμιου ιστού- αλλά κι η εθνική και πολιτισμική ιδιοπροσωπία του.
Περιέχονται τα κεφάλαια:
- Η ειδησεογραφία στον Τύπο - Η συνέντευξη στον Τύπο και την τηλεόραση - Η σχολιαστική αρθρογραφία - Η διαφήμιση - Γλώσσα και
Περίληψη
Ο λόγος των ελληνικών μέσων ενημέρωσης, πολλαπλασιασμένος αντίλαλος των διεθνών πρακτορείων ειδήσεων ή αυθεντικό προϊόν της εγχώριας κοινότητας των επαγγελματικών δημοσιογράφων και των συνεργατών αρθρογράφων που εκλαϊκεύουν τον λόγο των επιστημών, της τεχνολογίας και της θεωρητικής κριτικής, αποτελεί σε μεγάλο βαθμό μιας αχαρτογράφητη επικράτεια. Εξίσου άγνωστος, ως προς το ιστορικό του διάνυσμα και τη γλωσσική-ειδολογική του σύσταση, είναι και ο πρωτεϊκός λόγος της μαζικής επικοινωνίας (διαφήμιση, ντοκιμαντέρ, τηλεοπτικές σειρές, κόμικς κ.ά.). Εκτός από άρθρα που εξετάζουν το γλωσσικό ανάγλυφο ή την κειμενική ταυτότητα ειδών της διαμεσολαβημένης επικοινωνίας και ενημέρωσης -τα τελευταία χρόνια είναι γεγονός ότι πληθαίνουν ενθαρρυντικά-, ευάριθμες είναι οι μεγαλύτερης έκτασης μελέτες ή συλλογικές απόπειρες ανάλυσης του λόγου των ελληνικών μέσων ενημέρωσης. Ο παρών τόμος φιλοδοξεί να καλύψει ουσιώδη κενά στη μελέτη της σύγχρονης ελληνικής δημοσιογραφίας και διαφήμισης. Συγκεντρώνει 19 άρθρα που ανιχνεύουν το συμφραστικό, πολιτισμικό και ιδεολογικό πλαίσιο, τα οργανωτικά πρότυπα, τις στρατηγικές λόγου και το ύφος πολλών ειδών της έντυπης και τηλεοπτικής δημοσιογραφίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο άξονας της ανάλυσης δεν είναι το είδος λόγου αλλά οι γλωσσικές αναπαραστάσεις φαινομένων που συνδέονται στενά με οτν λόγο των μέσων ενημέρωσης, όπως οι γλωσσικές ιδεολογίες, η χρήση των πηγών ή η διαχείριση του διαδικτύου ως νέου διαύλου επικοινωνίας και ενημέρωσης. Επίσης, μελετώνται γλωσσικές ιδιαιτερότητες και είδη του διαφημιστικού λόγου. Τέλος, φωτίζεται με επάρκεια, ελπίζουμε, και η ταυτότητα του "ελληνικού παραδείγματος": η αναπόφευκτη στοίχισή του σε επαγγελματικές παραδόσεις της μητροπολιτικής Δύσης -εσχάτως και στην "οικουμενικότητα" του παγκόσμιου ιστού- αλλά κι η εθνική και πολιτισμική ιδιοπροσωπία του.
Περιέχονται τα κεφάλαια:
- Η ειδησεογραφία στον Τύπο - Η συνέντευξη στον Τύπο και την τηλεόραση - Η σχολιαστική αρθρογραφία - Η διαφήμιση - Γλώσσα και
Η Γιαννούλα Γιαννουλοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1988) και διδάκτωρ Γλωσσολογίας του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1999). Έχει διδάξει μαθήματα Γλωσσολογίας στα Πανεπιστήμια Πατρών και Θεσσαλονίκης, ενώ από το 2008 διδάσκει στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια.
Οι έρευνές της επικεντρώνονται σε ζητήματα σύγκρισης της ελληνικής και της ιταλικής γλώσσας. Μέρος αυτών των ερευνών έχει διεξαχθεί στα ιταλικά Πανεπιστήμια του Σαλέρνο, της Παβίας, του Λέτσε. Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα, επίσης, ανήκει η ιστορική μελέτη των γλωσσικών ζητημάτων αλλά και των γλωσσολογικών θεωριών. Οι εργασίες της κινούνται εντός των λειτουργιστικών γλωσσολογικών προσεγγίσεων και πιο συγκεκριμένα εντός της "θεωρίας της γραμματικοποίησης" και της "αναδυόμενης γραμματικής".
Ξυδόπουλος, Γιώργος Ι.
Συγγραφέας
Ο Γιώργος Ι. Ξυδόπουλος είναι μέλος Δ.Ε.Π. στον τομέα γλωσσολογίας του τμήματος φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και παράλληλα διδάσκει γλωσσολογία σε μεταπτυχιακά προγράμματα του Πανεπιστημίου Πατρών και του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Έχει σπουδάσει γαλλική γλώσσα και φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει εξειδικευτεί στη γλωσσολογία στο School of Oriental & African Studies (M.A.) και στο University College London (Ph.D.) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Τα ερευνητικά και διδακτικά ενδιαφέροντά του εστιάζονται στο χώρο της γενικής γλωσσολογίας και ιδιαίτερα στη λεξικολογία, στη λεξική σημασιολογία, στη σχέση σημασιολογίας και σύνταξης, καθώς και στη λεξικογραφία (δημιουργία ειδικών λεξικών). Έχει δημοσιεύσει άρθρα του σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους και έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις του σε συνέδρια γλωσσολογίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Στάμου, Αναστασία
Συγγραφέας
Η Αναστασία Γ. Στάμου είναι Λέκτορας Κοινωνιογλωσσολογίας και Ανάλυσης Λόγου στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Στα κύρια ερευνητικά της ενδιαφέροντα συγκαταλέγεται η μελέτη τής κειμενικά διαμεσολαβημένης κοινωνικής πραγματικότητας και ο ρόλος της γλώσσας σε αυτή τη διαδικασία. Η πιο πρόσφατη ερευνητική της δραστηριότητα εστιάζει στην αναπαράσταση της κοινωνιογλωσσικής πραγματικότητας στα κείμενα μαζικής κουλτούρας ως βασικού στοιχείου των εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού των παιδιών. Έχει συγγράψει μόνη της ή σε συνεργασία με άλλους/ες ερευνητές/τριες 50 εργασίες σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά, σε συλλογικούς τόμους, καθώς και σε πρακτικά ελληνικών και διεθνών συνεδρίων.
Χατζησαββίδης, Α.
Συγγραφέας
Ο Σωφρόνης Χατζησαββίδης είναι καθηγητής στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1950. Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ., έκανε μεταπτυχιακές σπουδές Γλωσσολογίας, Παιδαγωγικής και Φιλοσοφίας στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Βρυξελλών. Δίδαξε σε διάφορα πανεπιστημιακά τμήματα της Ελλάδας και της Κύπρου μαθήματα Γλωσσολογίας και Διδακτικής της ελληνικής γλώσσας. Έχει δημοσιεύσει δέκα βιβλία και περί τις εκατό εργασίες γλωσσολογικού και γλωσσοπαιδαγωγικού περιεχομένου σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά. Ασχολείται επιστημονικά με τη νεοελληνική γλώσσα, τη διδακτική της, την ποικιλία της και το δημοσιογραφικό λόγο.
Πασχαλίδης, Γρηγόρης
Συγγραφέας
Ο Γρηγόρης Πασχαλίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου διδάσκει, από το 1996, μαθήματα όπως Σύγχρονος Ελληνικός Πολιτισμός, ΜΜΕ και Πολιτισμός, Οπτική Επικοινωνία και Η Γλώσσα του Ντοκιμαντέρ. Σπούδασε κοινωνιολογία (Β.Α., Μanchester), κοινωνιολογία της λογοτεχνίας (Μ.Α., Εssex) και συγκριτική φιλολογία (Ρh.D., Ιωάννινα).
Καστελλάνου, Γκρατσιέλλα - Φωτεινή
Συγγραφέας
Η Γκρατσιέλλα-Φωτεινή Καστελλάνου είναι επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. Σπούδασε Φιλοσοφία, Γαλλική Φιλολογία, Ψυχολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Βέλγιο, στη Γαλλία και στη Νέα Υόρκη. Έχει ασχοληθεί με τη Γαλλόφωνη Βελγική Λογοτεχνία, το Συμβολισμό και με θέματα Τέχνης και Πολιτισμού του 20ου αιώνα. Σήμερα, το ερευνητικό της ενδιαφέρον εστιάζεται στο Γαλλικό και τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό, στη Γαλλόφωνη και τη Νεοελληνική Λογοτεχνία, στις σχέσεις Λογοτεχνίας και Επιστήμης, Πολιτισμού και Τεχνοεπιστήμης καθώς και στη μελέτη των πολιτιστικών προβλημάτων που θέτει η παγκοσμιοποίηση.
Μοσχονάς, Σπύρος Α.
Συγγραφέας
Ο Σπύρος Α. Μοσχονάς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε γλωσσολογία και φιλοσοφία της γλώσσας στα Πανεπιστήμια του Georgetown (Washington, D.C.), του Maryland και του Texas (Austin). Το διδακτορικό του δίπλωμα στη γλωσσολογία το απέκτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1994). Δίδαξε γλωσσολογία στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου (1995-1997). Από το 1997 διδάσκει γλωσσολογία και φιλοσοφία της γλώσσας στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Κακαβούλια, Μαρία
Συγγραφέας
Η Μαρία Κακαβούλια γεννήθηκε στην Αθήνα (1956), σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και θεωρία λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Αγγλίας. Δίδαξε νεοελληνική λογοτεχνία και γλώσσα στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου της Γερμανίας και από το 1996 διδάσκει υφολογία ρητορική και θεωρία της αφήγησης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει εκδώσει το βιβλίο Interior monologue and its discursive formation in M. Axioti's "Δύσκολες νύχτες" (Universitat Munchen 1992). Έχει δημοσιεύσει κριτικά άρθρα, δοκίμια και κριτικές βιβλίου στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα σε συλλογικούς τόμους, περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων.
Χοντολίδου, Ελένη
Συγγραφέας
Η Ελένη Χοντολίδου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου διδάσκει από το 1981. Σπούδασε Φιλολογία και Παιδαγωγική στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. και στο Institute of Education του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Είναι διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. και Associate Fellow του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Τα μαθήματα, οι δημοσιεύσεις και τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα κινούνται στον χώρο της λογοτεχνικής και γλωσσικής εκπαίδευσης, του σχεδιασμού και της αξιολόγησης προγραμμάτων διδασκαλίας, των σπουδών γραμματισμού και των πολιτισμικών σπουδών, με έμφαση σε ζητήματα ταυτότητας, ετερότητας και υποκειμενικότητας.
Τσάκωνα, Βίλλυ
Συγγραφέας
H Βίλλυ Τσάκωνα από το 2005 έχει διδάξει μαθήματα γλωσσολογίας στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Ιωαννίνων, Πατρών και Αιγαίου. Από το 2010 έχει εκλεγεί Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνιογλωσσολογίας και Ανάλυσης Λόγου στο Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Τα κύρια ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν, εκτός από την έρευνα του χιούμορ, την ανάλυση του πολιτικού και του αφηγηματικού λόγου, καθώς και εκπαιδευτικές εφαρμογές στο πλαίσιο του κριτικού γραμματισμού.
Πολίτης, Περικλής
Συγγραφέας
Ο Περικλής Πολίτης είναι Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, συνεργάτης του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και επόπτης της αναθεώρησης του Λεξικού της Κοινής Νεοελληνικής (Ινστιτούτο Νεοελ- ληνικών Σπουδών-ΑΠΘ). Πεδία των ερευνητικών του ενδιαφερόντων είναι η κοινωνιογλωσσολογία (γλωσσική ποικιλότητα του δημοσιογραφικού λόγου), η ανάλυση λόγου (θεωρία και τυπολογία κειμενικών ειδών, γλωσσικό προφίλ δημοσιογραφικών ειδών, αναφερόμενος λόγος στα Μέσα) και η γλωσσολογία σωμάτων κειμένων. Ανάμεσα στα πρόσφατα δημοσιεύματά του περιλαμβάνονται άρθρα για την επιστημολογία του λόγου της διαμεσολαβημένης επικοινωνίας, για την προσωδία του δημοσιογραφικού λόγου στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων, για τις εννοιακές μεταφορές και τις λεξικές συμπαραθέσεις τηλεοπτικών ειδήσεων, για την παρωδία σε ραδιοφωνικές διαφημίσεις καθώς επίσης και η επιμέλεια ενός τόμου με τίτλο "Ο λόγος της μαζικής επικοινωνίας".
Αρχάκης, Αργύρης
Συγγραφέας
Ο Αργύρης Αρχάκης είναι επίκουρος καθηγητής γλωσσολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα εντοπίζονται στους χώρους της ανάλυσης του λόγου, της κοινωνιογλωσσολογίας και της πραγματολογίας.
Κανάκης, Κώστας
Συγγραφέας
Ο Κώστας Κανάκης είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Σπούδασε γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το University of Chicago και στη συνέχεια δίδαξε στα Πανεπιστήμια Princeton, Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Η έρευνά του εμπίπτει στη διασταύρωση κοινωνιογλωσσολογίας, πραγματολογίας, γνωστικής γλωσσολογίας και ανθρωπογλωσσολογίας, όπως αποτυπώνεται στη μονογραφία "Εισαγωγή στην πραγματολογία: Γνωστικές και κοινωνικές όψεις της γλωσσικής χρήσης" (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2007, 2η έκδοση 2011) και τους συλλογικούς τόμους "Subjectification: Various Paths to Subjectivit" (με τους B. Cornillie και A, Athanasiadou, Mouton de Gruyter, 2006), "Language and Sexuality: (Through and) beyond Gender" (με τους V. Kantsa και K. Yannacopoulos, CSP, 2010).
Ανδρουλάκης, Γιώργος
Συγγραφέας
Ο Γιώργος Ανδρουλάκης πραγματοποίησε προπτυχιακές σπουδές γλωσσολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 1985 ως το 1989 και μεταπτυχιακές σπουδές στην κοινωνιογλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο Paris 7 από το 1990 ως το 1995, οπότε ανακηρύχθηκε διδάκτορας για τη διατριβή του "Κοινωνιογλωσσολογική ανάλυση της εναλλαγής κωδίκων μεταξύ ελληνικής και γαλλικής γλώσσας στο Παρίσι", η οποία τιμήθηκε με τον έπαινο της εξεταστικής επιτροπής. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του, έλαβε υποτροφίες από το Ι.Κ.Υ., τη Γαλλική Κυβέρνηση και τα ιδρύματα Παπαδάκη, Ωνάσειο και Βαρδινογιάννειο. Δίδαξε γλωσσολογία, κοινωνιογλωσσολογία και διδακτική της γλώσσας στα Πανεπιστήμια Paris 7, Θεσσαλίας και Αιγαίου, με συμβάσεις από το 1994 ως το 2000, ενώ έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στα γαλλικά Πανεπιστήμια Caen και Maine. Το 2000 εξελέγη Λέκτορας στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 2004 Επίκουρος Καθηγητής στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες επιστημονικές εργασίες σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους με κριτές, στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, στα πεδία της κοινωνιογλωσσολογίας και της διδακτικής της γλώσσας, και έχει συγγράψει πέντε τόμους διδακτικού υλικού στο Ε.Α.Π. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά του εστιάζονται ιδιαίτερα σε ζητήματα επαφής γλωσσών, στάσεων απέναντι στη γλώσσα και γλωσσικής πολιτικής, στην ανάλυση του αθλητικού και διαφημιστικού λόγου και στη διδακτική της γλώσσας με βάση επικοινωνιακές δραστηριότητες. Υπήρξε υπεύθυνος τριών ερευνητικών προγραμμάτων ευρωπαϊκής συνεργασίας για τη διδακτική της γλώσσας και έχει μετακληθεί επανειλημμένως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Σύγχρονων Γλωσσών ως εμπειρογνώμονας και αξιολογητής γλωσσικών δράσεων και προγραμμάτων.
view large photo