ΟΙ ΑΟΡΑΤΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ 13-15ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ
Εκδότης Πόλις , ISBN 9789604354214
Ο Ίταλο Καλβίνο στις "Αόρατες πόλεις" παρατηρεί ότι "αυτό που χαίρεσαι σε μια πόλη δεν είναι τα εφτά ή εβδομήντα εφτά της θαύματα, αλλά η απάντηση που δίνει σε ένα σου ερώτημα... Ή το ερώτημα που σου βάζει αναγκάζοντάς σε να απαντήσεις". Οι υστεροβυζαντινές επαρχιακές πόλεις που εντοπίζονται στον ελλαδικό χώρο και αποτελούν το θέμα αυτού του βιβλίου, αν και είναι ως έναν βαθμό "αόρατες" τόσο στα κείμενα όσο και στη βιβλιογραφία, θέτουν όχι μόνον ένα αλλά πολλά ερωτήματα, κρίσιμα για την κατανόηση της βυζαντινής κοινωνίας κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Την κυρίαρχη ομάδα στις επαρχιακές πόλεις αποτελούσαν οι άρχοντες. Οι άρχοντες κατείχαν εκτάσεις γης, εμπορεύονταν κατά κανόνα οι ίδιοι το πλεόνασμα της παραγωγής τους, και έφεραν τίτλους, χαμηλούς ως επί το πλείστον, στην ιεραρχία των οφφικίων. Στις επαρχιακές πόλεις επίσης κατοικούσαν άνθρωποι που ανήκαν στις μεγάλες αριστοκρατικές οικογένειες, οι οποίοι είτε ήταν αμέσως ή εμμέσως τοποτηρητές του αυτοκράτορα σε μια περιοχή είτε, το συνηθέστερο, συμμετείχαν στους εμφυλίους πολέμους και ακολουθούσαν τη μία ή την άλλη πλευρά. Υφαινόταν έτσι ένα ισχυρό πλέγμα εξουσίας, στο οποίο συμμετείχαν και οι τοπικοί εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι. Μολονότι η διεξαγωγή του εμπορίου γινόταν πολύ συχνά δυσχερής λόγω της εξασθένησης της κεντρικής διοίκησης και του πολιτικού κατακερματισμού του ελλαδικού χώρου, δεν έλειπαν οι προϋποθέσεις για να συγκροτηθεί ένα στρώμα εμπόρων, διακριτό από τους γαιοκτήμονες. Συν τω χρόνω, είτε λόγω της συγκυρίας των εμφυλίων πολέμων είτε λόγω του αναπροσανατολισμού του χερσαίου εμπορίου, οι έμποροι ενδυναμώνονταν και γίνονταν πιο απειλητικοί για την υφιστάμενη τάξιν. Η κοινωνική ενδυνάμωσή τους είχε ως αποτέλεσμα τη συμμετοχή τους στα αστικά συμβούλια, στη λεγόμενη πολιτεία, η οποία άλλωστε έδινε σε έναν οικισμό αστικό χαρακτήρα.
Περίληψη
Ο Ίταλο Καλβίνο στις "Αόρατες πόλεις" παρατηρεί ότι "αυτό που χαίρεσαι σε μια πόλη δεν είναι τα εφτά ή εβδομήντα εφτά της θαύματα, αλλά η απάντηση που δίνει σε ένα σου ερώτημα... Ή το ερώτημα που σου βάζει αναγκάζοντάς σε να απαντήσεις". Οι υστεροβυζαντινές επαρχιακές πόλεις που εντοπίζονται στον ελλαδικό χώρο και αποτελούν το θέμα αυτού του βιβλίου, αν και είναι ως έναν βαθμό "αόρατες" τόσο στα κείμενα όσο και στη βιβλιογραφία, θέτουν όχι μόνον ένα αλλά πολλά ερωτήματα, κρίσιμα για την κατανόηση της βυζαντινής κοινωνίας κατά την εποχή των Παλαιολόγων. Την κυρίαρχη ομάδα στις επαρχιακές πόλεις αποτελούσαν οι άρχοντες. Οι άρχοντες κατείχαν εκτάσεις γης, εμπορεύονταν κατά κανόνα οι ίδιοι το πλεόνασμα της παραγωγής τους, και έφεραν τίτλους, χαμηλούς ως επί το πλείστον, στην ιεραρχία των οφφικίων. Στις επαρχιακές πόλεις επίσης κατοικούσαν άνθρωποι που ανήκαν στις μεγάλες αριστοκρατικές οικογένειες, οι οποίοι είτε ήταν αμέσως ή εμμέσως τοποτηρητές του αυτοκράτορα σε μια περιοχή είτε, το συνηθέστερο, συμμετείχαν στους εμφυλίους πολέμους και ακολουθούσαν τη μία ή την άλλη πλευρά. Υφαινόταν έτσι ένα ισχυρό πλέγμα εξουσίας, στο οποίο συμμετείχαν και οι τοπικοί εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι. Μολονότι η διεξαγωγή του εμπορίου γινόταν πολύ συχνά δυσχερής λόγω της εξασθένησης της κεντρικής διοίκησης και του πολιτικού κατακερματισμού του ελλαδικού χώρου, δεν έλειπαν οι προϋποθέσεις για να συγκροτηθεί ένα στρώμα εμπόρων, διακριτό από τους γαιοκτήμονες. Συν τω χρόνω, είτε λόγω της συγκυρίας των εμφυλίων πολέμων είτε λόγω του αναπροσανατολισμού του χερσαίου εμπορίου, οι έμποροι ενδυναμώνονταν και γίνονταν πιο απειλητικοί για την υφιστάμενη τάξιν. Η κοινωνική ενδυνάμωσή τους είχε ως αποτέλεσμα τη συμμετοχή τους στα αστικά συμβούλια, στη λεγόμενη πολιτεία, η οποία άλλωστε έδινε σε έναν οικισμό αστικό χαρακτήρα.
Πληροφορίες προϊόντος
- Eκδότης Πόλις
- ISBN 9789604354214
- Κωδικός Ευριπίδη 010100048885
- Έτος κυκλοφορίας 2013
- Σελίδες 175
- Διαστάσεις
- Βάρος 350 gr