ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΦΤΩΧΕΙΑ

Tocqueville, De

Συγγραφέας

Γάλλος ιστορικός και πολιτικός, ο Alexis de Tocqueville γεννήθηκε στο Παρίσι το 1805 και πέθανε στις Κάννες το 1859. Μέλος του Δικαστικού Σώματος, στα χρόνια της Παλινόρθωσης της Μοναρχίας, επιφορτίστηκε από την κυβέρνηση με τη μελέτη του σωφρονιστικού συστήματος των ΗΠΑ. Το ταξίδι του στις ΗΠΑ κατέληξε στη συγγραφή του μνημειώδους έργου του "De la democratie en Amerique" (1835-1840) [στα ελληνικά: "Η δημοκρατία στην Αμερική", μτφρ.: Μπάμπης Λυκούδης. εισ.: Γιώργος Μανιάτης, εκδόσεις Στοχαστής]. Το έργο αυτό εξακολουθεί να θεωρείται, και μάλιστα στην Αμερική, η πλέον διεισδυτική και προφητική ανάλυση του αμερικανικού πολιτισμού. Ακαδημαϊκός (1841), βουλευτής και στη συνέχεια υπουργός Εξωτερικών (1849), αποσύρθηκε από την πολιτική ζωή το 1851, μετά το πραξικόπημα του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, και αφιέρωσε τη ζωή του στη συγγραφή ιστορικών μελετών με αποκορύφωμα το άλλο περίφημο έργο του "L' ancien regime et la revolution (1856). Πεπεισμένος ότι η δημοκρατική ιδέα, δηλαδή η ισότητα, αποτελεί αναπόφευκτο γεγονός που σηματοδοτεί το οριστικό τέλος της αριστοκρατίας από την οποία ο ίδιος προερχόταν, ο Τοκβίλ προσπάθησε να βρει τους τρόπους με τους οποίους η ελευθερία θα μπορούσε να συνδυαστεί με τη δημοκρατία. Για τον Τοκβίλ, από τη δημοκρατία μπορεί να προκύψει ένας φοβερός κίνδυνος· είναι δυνατόν, στο όνομα της λαϊκής βούλησης, το Κράτος να συντρίψει κάθε ελευθερία. Για να αποφευχθεί αυτός ο κίνδυνος δεσποτισμού της πλειοψηφίας εις βάρος των μειοψηφιών απαιτούνται μέτρα ταυτοχρόνως πολιτικά (αποκέντρωση, ελευθερία του Τύπου, ενίσχυση των τοπικών ελευθεριών), κοινωνικά (ανάπτυξη των σωματείων) και νομικά (ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας). Η επιχειρηματολογία του Τοκβίλ, η οποία στηρίζεται στη μελέτη των ιστορικών γεγονότων, ακολουθεί μια μέθοδο που θυμίζει τον Μοντεσκιέ, με τον οποίο ο Τοκβίλ συγγενεύει χάρη στην αυστηρά επιστημονική λογική του αλλά και στο λιτό και σαφές ύφος του. (Λεξικό "Le Petit Robert")