ΙΣΛΑΜ ΚΑΙ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ

Περίληψη

Όλο και περισσότερο σήμερα υπερβαίνονται ή σχετικοποιούνται τα σύνορα και οι τοπικοί διαχωρισμοί, όλο και περισσότερο υποχωρούν οι τοπικές και εθνικές παραδόσεις προς όφελος των οικουμενικών αξιών και του κοσμοπολιτισμού. Αυτή η απώλεια της "παράδοσης", της θρησκευτικής και εθνικής ταυτότητας, και η συνακόλουθη αναδίπλωση όχι μόνο στο θρησκευτικό αλλά και στο εθνικό φαντασιακό, θεωρήθηκε από πολλούς ως η αιτία και η μήτρα της ανόδου και της διάδοσης του φονταμενταλισμού.
Αν τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 σηματοδοτούν την κορύφωση της ισλαμικής τρομοκρατίας και τη σύνδεση του πολιτικού Ισλάμ με τη νέα μορφή ιερού πολέμου και τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό, η πρόσφατη σταυροφορικού τύπου επέμβαση της αμερικανικής υπερδύναμης στο Ιράκ μας υπενθυμίζει ότι δεν λείπει και από την άλλη πλευρά, και μάλιστα από τη λεγόμενη "χριστιανική δεξιά", η διαπλοκή θρησκείας και πολιτικής, η θρησκευτική διακαιολόγηση μιας μαχητικής υπερσυντηρητικής πολιτικής ιδεολογίας.
Η διατύπωση του θέματος:"Ισλάμ και φονταμενταλισμός - Ορθοδοξία και παγκοσμιοποίηση", δεν συνδέει τον φονταμενταλισμό αποκλειστικά με το Ισλάμ ούτε την πρόκληση της παγκοσμιοποίησης αποκλειστικά με την Ορθοδοξία. Ο φονταμενταλισμός ως στάση και τοποθέτηση έναντι της ιστορίας και της προόδου, ως πειρασμός φυγής στο παρελθόν και άρνησης του παρόντος και του μέλλοντος, αφορά και την Ορθοδοξία (όπως και τον δυτικό χριστιανισμό από όπου και προέρχεται), ενώ η παγκοσμιοποίηση από την πλευρά της -μαζί με την καθυστερημένη αποδοχή της νεωτερικότητας- αποτελεί τη σημαντικότερη και πιο επώδυνη πρόκληση τόσο για την Ορθοδοξία όσο και για το Ισλάμ.
Στο πεδίο ακριβώς της ανεπίλυτης σχέσης με τη νεωτερικότητα είναι που συναντώνται, παρ' όλες τις σημαντικές διαφορές τους, η Ορθοδοξία με το Ισλάμ. Και οι δύο βρίσκονται σήμερα ενώπιον του διλήμματος "παγκοσμιοποίηση ή φονταμενταλισμός", στην ουσία όμως -και πριν από το δίλημμα αυτό- βρίσκονται να μην έχουν επιλύσει (για δαφορετικούς λόγους η κάθε πλευρά) το ζήτημα της σχέσης