Από τη "λήθη" στην "εθνική συμφιλίωση" κι από κει στην "αναστοχαστική επεξεργασία" του εμφύλιου παρελθόντος: μέσω αυτής της διαδρομής θα έλεγε κανείς πως αντιμετωπίστηκε ο Εμφύλιος Πόλεμος στην ελληνική δημόσια σφαίρα. Παρόλο που για σαράντα περίπου χρόνια (1949-1990) δεν υπήρχε θέση γι' αυτόν στο δημόσιο λόγο, κι ενώ επισκιάστηκε από την αφήγηση της "εθνικής αντίστασης", ο Εμφύλιος δεν έπαψε να αποτελεί ένα παροντικό παρελθόν. Μάλιστα, από τη δεκαετία του '90 εγγράφεται πολλαπλώς και με εκθετικό τρόπο στους "πολέμους της μνήμης" όσον αφορά τη δεκαετία του '40 και άρα στο γενικότερο τελικά ερώτημα "με ποιους όρους "θυμάται" και "ξεχνά" η κοινωνία το παρελθόν της". Έκτοτε, πρωταγωνιστές, ακτιβιστές, πολιτικά κόμματα, κυβερνήσεις, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, ιστορικοί και κοινωνικοί επιστήμονες όχι μόνο έχουν ανασύρει τον Εμφύλιο από την αφάνεια, αλλά επιχειρηματολογούν εναντιωματικά γύρω από το πώς και το γιατί, μετατρέποντας έτσι τη συλλογική και εν πολλοίς διαγενεακή οδύνη σε πολιτισμικό τραύμα.
Αποτελώντας τα δραματικά στοιχεία του τραύματος, στη δημόσια αυτή αναστοχαστική διαδικασία, μνήμη, συναίσθημα και ταυτότητα αλληλεπιδρούν στο πλαίσιο της ολοπαγούς κρίσης που βιώνει το σύνολο σχεδόν της ελληνικής κοινωνίας. Με λιγότερες πλέον αυταπάτες, οι διαφορετικές ερμηνείες του Εμφυλίου μας βοηθούν να κατανοήσουμε όχι τόσο το παρελθόν αλλά κυρίως το παρόν και τους μηχανισμούς με τους οποίους συγκροτείται η προσδοκία του μέλλοντος.
Με αφετηρία τη θεωρία του "πολιτισμικού τραύματος", το βιβλίο αυτό καλύπτει κρυφές και ξεχασμένες όψεις του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου χρησιμοποιώντας εναλλακτικά εννοιολογικά εργαλεία και θέτοντας νέα ερωτήματα.
Περίληψη
Από τη "λήθη" στην "εθνική συμφιλίωση" κι από κει στην "αναστοχαστική επεξεργασία" του εμφύλιου παρελθόντος: μέσω αυτής της διαδρομής θα έλεγε κανείς πως αντιμετωπίστηκε ο Εμφύλιος Πόλεμος στην ελληνική δημόσια σφαίρα. Παρόλο που για σαράντα περίπου χρόνια (1949-1990) δεν υπήρχε θέση γι' αυτόν στο δημόσιο λόγο, κι ενώ επισκιάστηκε από την αφήγηση της "εθνικής αντίστασης", ο Εμφύλιος δεν έπαψε να αποτελεί ένα παροντικό παρελθόν. Μάλιστα, από τη δεκαετία του '90 εγγράφεται πολλαπλώς και με εκθετικό τρόπο στους "πολέμους της μνήμης" όσον αφορά τη δεκαετία του '40 και άρα στο γενικότερο τελικά ερώτημα "με ποιους όρους "θυμάται" και "ξεχνά" η κοινωνία το παρελθόν της". Έκτοτε, πρωταγωνιστές, ακτιβιστές, πολιτικά κόμματα, κυβερνήσεις, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, ιστορικοί και κοινωνικοί επιστήμονες όχι μόνο έχουν ανασύρει τον Εμφύλιο από την αφάνεια, αλλά επιχειρηματολογούν εναντιωματικά γύρω από το πώς και το γιατί, μετατρέποντας έτσι τη συλλογική και εν πολλοίς διαγενεακή οδύνη σε πολιτισμικό τραύμα.
Αποτελώντας τα δραματικά στοιχεία του τραύματος, στη δημόσια αυτή αναστοχαστική διαδικασία, μνήμη, συναίσθημα και ταυτότητα αλληλεπιδρούν στο πλαίσιο της ολοπαγούς κρίσης που βιώνει το σύνολο σχεδόν της ελληνικής κοινωνίας. Με λιγότερες πλέον αυταπάτες, οι διαφορετικές ερμηνείες του Εμφυλίου μας βοηθούν να κατανοήσουμε όχι τόσο το παρελθόν αλλά κυρίως το παρόν και τους μηχανισμούς με τους οποίους συγκροτείται η προσδοκία του μέλλοντος.
Με αφετηρία τη θεωρία του "πολιτισμικού τραύματος", το βιβλίο αυτό καλύπτει κρυφές και ξεχασμένες όψεις του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου χρησιμοποιώντας εναλλακτικά εννοιολογικά εργαλεία και θέτοντας νέα ερωτήματα.
Ο Νίκος Μαραντζίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα και στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Βασικά του ερευνητικά ενδιαφέροντα αποτελούν ο κομμουνισμός (πολιτική ιδεολογία, κόμματα και καθεστώτα), η πολιτική και εκλογική συμπεριφορά και οι εμφύλιοι πόλεμοι με έμφαση στον ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο (1943 -1949). Άλλα του βιβλία: "Οι μικρές Μόσχες" (Παπαζήσης, 1997), "Γιασασίν Μιλλέτ - Ζήτω το Έθνος" (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2001), "Οι άλλοι καπετάνιοι" (Εστία, 2005), "Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας 1946-1949" (Αλεξάνδρεια, 2010).
Πασχαλούδη, Ελένη
Συγγραφέας
Η Ελένη Πασχαλούδη σπούδασε ιστορία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το 2009 έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα από το Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, του οποίου στη συνέχεια υπήρξε και μεταδιδακτορική υπότροφος από το Σεπτέμβριο του 2010 μέχρι και τον Ιούνιο του 2012. Είναι συγγραφέας του βιβλίου "Ένας πόλεμος χωρίς τέλος: Η δεκαετία του 1940 στον πολιτικό λόγο 1950-1967" ("Επίκεντρο", 2010). Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη μεταπολεμική ιστορία και ειδικότερα στην πολιτική χρήση του παρελθόντος, στη μελέτη της μνήμης και στη συγκρότηση των πολιτικών ταυτοτήτων.
Δεμερτζής, Νίκος
Συγγραφέας
Ο Νίκος Δεμερτζής είναι καθηγητής Πολιτικής Επικοινωνίας και Πολιτικής Κοινωνιολογίας στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΚΚΕ. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου Πανεπιστημίου (1980) και διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου του Lund, Σουηδίας (1986). Από το 2004 έως το 2010 υπήρξε μέλος της διοικούσας επιτροπής του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (Λεμεσός), ιδρυτής και συντονιστής-πρόεδρος του Τμήματος Επικοινωνίας και Σπουδών Διαδικτύου, καθώς και κοσμήτορας της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Επικοινωνίας του ίδιου Πανεπιστημίου. Από το Μάιο του 2010 έως τον Μάιο του 2013 διετέλεσε πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΚΥ. Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία: "Cultural Theory and Political Culture. New Directions and Proposals" (στα αγγλικά, Lund, 1985), "Κουλτούρα, νεωτερικότητα, πολιτική κουλτούρα" (1989), "Τοπική δημοσιότητα και επαρχιακός Τύπος στην Ελλάδα" (1996), "Ο λόγος του εθνικισμού: αμφίσημο σημασιολογικό πεδίο και σύγχρονες τάσεις" (1997), "Πολιτική Επικοινωνία: Διακινδύνευση, δημοσιότητα, διαδίκτυο" (2002). Σε συνεργασία με τον Θάνο Λίποβατς έχει δημοσιεύσει τα βιβλία "Δοκίμιο για την ιδεολογία: Ένας διάλογος της κοινωνικής θεωρίας για την ψυχανάλυση" (1994) και "Φθόνος και μνησικακία: Τα πάθη της ψυχής και η κλειστή κοινωνία" (2006). Με τον Αντώνη Αρμενάκη το βιβλίο "Το Κοινοβούλιο στον Τύπο και την τηλεόραση" (1999). Επίσης επιμελήθηκε τους συλλογικούς τόμους "Η ελληνική πολιτική κουλτούρα σήμερα" (1994), "Περιφερειακά ΜΜΕ στην Ευρώπη" (με τον Αντώνη Σκαμνάκη, 2η έκδοση 2000), "Εμφύλιος: Πολιτισμικό Τραύμα" (με την Ελένη Πασχαλούδη και τον Γιώργο Αντωνίου, 2013). 'Εχει λάβει μέρος, με κείμενα και ανακοινώσεις του, σε συνέδρια και συλλογικές εκδόσεις. Τα τρέχοντα επιστημονικά και ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινούνται στον χώρο της πολιτικής κοινωνιολογίας, της πολιτικής επικοινωνίας και της κοινωνιολογίας των συγκινήσεων.
Χιονίδου, Βιολέτα
Συγγραφέας
Η Βιολέτα Χιονίδου είναι επίκουρη καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας στο University of Newcastle upon Tyne. Έχει διδάξει στο Southampton, στην Κρήτη και στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και έχει κάνει πολλές δημοσιεύσεις για τη δημογραφική και κοινωνική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στην Ελλάδα του 19ου και του 20ού αιώνα, αν και πρόσφατα προχώρησε και στο 18ο αιώνα. Έχει δημοσιεύσει βιβλία και άρθρα με θέμα την ιστορική δημογραφία, τη δομή των νοικοκυριών, τη μετανάστευση και το λιμό της κατοχικής Ελλάδας. Το βιβλίο της "Famine and Death in Occupied Greece, 1941-1944" δημοσιεύτηκε από το Cambridge University Press και βραβεύτηκε με το βραβείο Edmund Keely. Μετάφραση του στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 2011 από τις εκδόσεις Εστία.
ΤΣΕΚΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ Θ.
Συγγραφέας
Η Κατερίνα Θ. Τσέκου είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κάτοχος μεταπτυχιακού στην Ιστορία των Σλαβικών Λαών από το ίδιο Τμήμα και διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Το 2010 κυκλοφόρησε το βιβλίο της "Προσωρινώς διαμένοντες... Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες στη Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγαρίας (1948-1982)" από τις εκδόσεις "Επίκεντρο".
Αντωνίου, Γιώργος
Συγγραφέας
Ο Γιώργος Αντωνίου είναι διδάκτωρ Ιστορίας και Πολιτισμικών Σπουδών του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας (2007). Είναι ακαδημαϊκός βοηθός στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος και διδάσκει ευρωπαϊκή ιστορία στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Έχει διδάξει επίσης στα Πανεπιστήμια της Κύπρου και του Yale. Διετέλεσε επί διετία μεταδιδάκτορας του Foundation for the Memory of the Shoah στο Παρίσι. Ειδικεύεται σε θέματα μεταπολεμικής ιστορίας και της κληρονομιάς του παρελθόντος στο παρόν. Έχει επιμεληθεί και δημοσιεύσει μελέτες για το Ολοκαύτωμα στα Βαλκάνια ("To Ολοκαύτωμα στα Βαλκάνια", "Επίκεντρο", 2011) και για την επιστημονική παραγωγή στην Ελλάδα του Ψυχρού Πολέμου ("H εποχή της σύγχυσης: η δεκαετία του '40 και η ιστοριογραφία", "Εστία", 2008). Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά, όπως τα "History and Theory", "Journal of Peace Research", "Memoria e Ricerca", "Επιστήμη και Κοινωνία", και έχει οργανώσει διεθνείς επιστημονικές συναντήσεις.
Σιδέρης, Νίκος, 1952-
Συγγραφέας
Ο Νίκος Σιδέρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952 και σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι για μεταπτυχιακές σπουδές (ειδικότητα ψυχιατρικής, ιστορία και νευροψυχολογία-νευρογλωσσολογία). Είναι διδάκτωρ του Τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, διδάσκων ψυχαναλυτής της Ψυχαναλυτικής Σχολής του Στρασβούργου (Ε.P.S.) και μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ψυχανάλυσης (FEDEPSY). Εργάζεται στην Αθήνα ως ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και οικογενειακός θεραπευτής. Έχει διδάξει, μεταξύ άλλων, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο Κολλέγιο Αθηνών, στο Deree College. Από το 2003 διδάσκει στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ το μάθημα "Αρχιτεκτονική και Ψυχανάλυση" και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το μάθημα "Εικαστική δημιουργία και φαντασίωση του καλλιτέχνη: Η περίπτωση του ερωτισμού". Έχει εκδώσει μελέτες, δοκίμια καθώς και ποίηση και πεζογραφία. Μεταξύ άλλων έχει δημοσιεύσει τα βιβλία: "Η εσωτερική διγλωσσία" (1995), "Αρχιτεκτονική και Ψυχανάλυση: Φαντασίωση και κατασκευή" (2006), "Όπως ειπώθηκαν εκεί και ακούστηκαν: Μυστικά και αλήθειες από το ντιβάνι του ψυχαναλυτή" (2008), "Ο Φρόυντ κρυπτο-κόκκινος; Ιστορία, θεωρία, φαντασίωση" (2009).
Παναγιωτόπουλος, Παναγής
Συγγραφέας
Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος γεννήθηκε στο Παρίσι το 1971. Αποφοίτησε από το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1993. Το 1994 απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα (DEA) κοινωνιολογίας από την Ecole et Sciences Sociates (Παρίσι), όπου υπό την επίβλεψη του καθ. Μ. Wieviorka μελέτησε τη σχέση Εγκλεισμού και ιδεολογίας με παράδειγμα την εμπειρία των Ελλήνων κομμουνιστών. Η διδακτορική του διατριβή (2000) στη φιλοσοφία, που εκπόνησε υπό τη διεύθυνση του καθ. E. Balibar στο Πανεπιστήμιο Paris X-Nanterre, έχει θέμα την κομμουνιστική ηθική στα κομμουνιστικά κόμματα της Ευρώπης. Έχει διατελέσει λέκτορας σύγχρονης πολιτικής θεωρίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών της Σχολής Ν.Ο.Π.Ε. του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου δίδασκε από το 2000. Είναι λέκτορας Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα.
Τσέκου, Κατερίνα Θ.
Συγγραφέας
Η Κατερίνα Θ. Τσέκου είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κάτοχος μεταπτυχιακού στην Ιστορία των Σλαβικών Λαών από το ίδιο Τμήμα και διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Το 2010 κυκλοφόρησε το βιβλίο της "Προσωρινώς διαμένοντες... Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες στη Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγαρίας (1948-1982)" από τις εκδόσεις "Επίκεντρο".
