Η ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Περίληψη

Σχεδόν εκατό χρόνια μετά τη συγγραφή του, εκδίδεται για πρώτη φορά ένα άγνωστο μυθιστόρημα του Ψυχάρη από το αυτόγραφο του δημιουργού του στη Μπενάκειο Βιβλιοθήκη. Η συγγραφή του έργου ολοκληρώθηκε το 1914, όταν ο Ψυχάρης έκλεινε την έκτη δεκαετία της ζωής του και τον χώριζαν πλέον αρκετά χρόνια από την ορμητική και θριαμβική είσοδό του στο ελληνικό λογοτεχνικό προσκήνιο. Ωστόσο, το μυθιστόρημα αποπνέει ορμή και τόλμη νεανική, με το προκλητικό ερωτικό θέμα του και την ηδονοβλεπτική αφηγηματική προοπτική του. Καμία όμως από αυτές τις επιλογές δεν μπορεί να θεωρηθεί έκπληξη από έναν συγγραφέα που, όπως δήλωνε ο ίδιος, ερωτεύτηκε σαράντα έξι φορές, από τις οποίες εφτά θανάσιμα.
Με φόντο δύο κοσμοπολίτικα αστικά κέντρα, δύο διαφορετικά κοινωνικά, γλωσσικά και πολιτισμικά πεδία, την Κωνσταντινούπολη και το Παρίσι, και μέσα από δύο αδέρφια με ανόμοια νοοτροπία και ψυχοσύνθεση, ο συγγραφέας διερευνά την ερωτική συμπεριφορά ως μέρος της διαφορετικής ταυτότητας του Δυτικοευρωπαίου και του Ανατολίτη και συνδέεται με την ευρωπαϊκή παράδοση της λογοτεχνικής διττότητας και του ψυχολογικού μυθιστορήματος. Το αποτέλεσμα λειτουργεί ως καθρέφτης και της διττής υπόστασης του ίδιου του Ψυχάρη ως συγγραφέα με δύο πατρίδες, τη Γαλλία και την Ελλάδα, οι οποίες συνοψίζουν τις αντιμαχόμενες όψεις του εαυτού του. Γραμμένο με το προσωπικό ύφος για το οποίο τόσες φορές κατακρίθηκε ο Ψυχάρης, το έργο παρουσιάζεται ως μια μορφή αυτοβιογραφίας, ένα είδος ψευδο-ημερολογίου ή σημειωματάριου σκέψεων.
Στις σελίδες του μυθιστορήματος επανέρχονται μοτίβα γνώριμα και από άλλα ψυχαρικά έργα: η ναρκισσιστική θεματοποίηση της ζωής του συγγραφέα του, η ερωτική επιθυμία και ζήλια, η συχνά βίαιη απόπειρα ερωτικής κατάκτησης, η αναζήτηση της μέγιστης σεξουαλικής ηδονής, η σεξουαλικότητα ως μέσο επιβεβαίωσης της ανδρικής και γυναικείας ταυτότητας. Αλλά ο κεντρικός προβληματισμός του μυθιστορήματος περικλείεται πρωτίστως στα τρία ουσιαστικά του τίτλου: τόσο ο πόνος της πραγματικής αγάπης όσο και η ολοκλήρωση