Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Αξελός, Κώστας

Συγγραφέας

O Kώστας Aξελός (1924-2010) γεννήθηκε στην Αθήνα. Παράλληλα με τις ελληνικές γυμνασιακές του σπουδές παρακολούθησε μαθήματα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και στη Γερμανική Σχολή. Καθώς η ονομαζόμενη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών δεν παρείχε ικανοποιητική διδασκαλία της φιλοσοφίας, γράφτηκε στη Νομική, αλλά ο πόλεμος τον έστρεψε προς την πολιτική: κατά τη διάρκεια της γερμανο-ιταλικής κατοχής πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση και ακολούθως στον εμφύλιο -στον οποίο είχαν στρατιωτικά εμπλακεί και οι Άγγλοι- ως οργανωτής, δημοσιογράφος και θεωρητικός του κομμουνιστικού κινήματος (1941-1945). Το ΚΚΕ τον διέγραψε από τις τάξεις του και ένα κυβερνητικό στρατοδικείο τον καταδίκασε σε θάνατο. Στο Παρίσι κατέφυγε στα τέλη του 1945, επιβιβαζόμενος στο πλοίο Ματαρόα, με τη συνδρομή του διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Octave Merlier. Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, όπου υποστήριξε τις δύο διδακτορικές του διατριβές ("Ο Μαρξ στοχαστής της τεχνικής" και "Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία"). Από το 1950 ως το 1957 εργάσθηκε ως ερευνητής στο C.N.R.S. (Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας), στο φιλοσοφικό τμήμα. Κατόπιν συνέχισε την ερευνητική του εργασία για τις δύο διδακτορικές του διατριβές, πάνω στον Μαρξ και στον Ηράκλειτο, στην Εcole Pratique des Hautes Etudes (Πρακτική Σχολή Ανωτάτων Σπουδών) ως το 1959. Από το 1962 ως το 1973 δίδαξε φιλοσοφία στη Σορβόννη. Υπήρξε συνεργάτης και αργότερα διευθυντής σύνταξης της επιθεώρησης "Arguments" (1956-1962, εκδ. Minuit), η οποία στην εποχή της τάραξε τα νερά, ενώ παράλληλα μετέφρασε στα γαλλικά έργα των Χάιντεγκερ και Λούκατς. Τον Μάρτιο του 2009, κατά τη διάρκεια της τελευταίας του επίσκεψης στην Ελλάδα, αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας του ΑΠΘ. Πέθανε στο Παρίσι στις 4 Φεβρουαρίου 2010 σε ηλικία 85 ετών. Δημοσίευσε (ελληνικά στην αρχή και ακολούθως γαλλικά κατά κύριο λόγο, αλλά και γερμανικά) σειρά βιβλίων που έχουν μεταφραστεί σε δεκαέξι γλώσσες. Έδωσε διαλέξεις σε όλον τον κόσμο. Το μεγαλύτερο μέρος των κειμένων και των διαλέξεών του έχει περιληφθεί στα βιβλία του. Ανατρέχοντας στην ποιητική σκέψη του Ηράκλειτου, και πέρα από τον Μαρξ και τον Χάιντεγκερ, προσπάθησε να προωθήσει, ανιχνεύοντας τον ορίζοντα της περιπλάνησης, μια καινούργια σκέψη του παιχνιδιού της αποσπασματικής ολότητας, σκέψη ιστορική και συστηματική, ανοιχτή και πολυδιάστατη, ερωτηματική και πλανητική, που αντιμετωπίζει το διακύβευμα της εποχής της τεχνικής. Ο Κόσμος, που γίνεται μετά το 1984 ο κόσμος, παραμένει το πρόβλημα, μάλλον το ερώτημα, στο οποίο επικεντρώνεται η σκέψη του, άρρηκτα συνδεδεμένη με την ατομική και την ιστορικοπαγκόσμια εμπειρία: οι διαφορετικές του εξουσίες και οι σχέσεις μας μαζί του τίθενται υπό ερώτηση. Πέρα από το κλείσιμο, προτείνεται ένα άνοιγμα.