ΕΝΑΣ ΠΑΡΑΔΟΞΟΣ ΕΘΝΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟΣ Η δομική ανάλυση των μύθων από τον Κλώντ Λεβί-Στρώς

Περίληψη

Το κείμενο που παρουσιάζουμε εδώ γράφτηκε αρχικά για το μεθοδολογικό τμήμα μιας "Εγκυκλοπαίδειας των Μυθολογιών" (εκδ. Lidis). Δημοσιεύθηκε αργότερα σε δύο συνέχειες στο Bulletin du MAUSS, τεύχη 16 (Δεκέμβριος 1985) και 17 (Μάρτιος 1986) κι εν συνεχεία αποτέλεσε το ένατο κεφάλαιο του πρώτου βιβλίου του Alain Caille, Μεγαλείο και αθλιότητα των κοινωνικών επιστημών [Splendeurs et misires des sciences sociales (Librairie Droz: Γενεύη & Παρίσι 1986)].
Ποιος είναι όμως ο Αλαίν Καγιέ; Ομότιμος καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Paris-Nanterre σήμερα, γεννήθηκε το 1944 στο Παρίσι. Σπούδασε οικονομικές επιστήμες και κοινωνιολογία, και στα είκοσι τρία του χρόνια έγινε βοηθός του Claude Lefort στο πανεπιστήμιο της Caen, όπου δίδασκε κοινωνιολογία. Η διανοητική πορεία του Αλαίν Καγιέ είναι προπάντων συνδεδεμένη με την ομάδα MAUSS ("Αντι-Ωφελιμιστικό Κίνημα στις Κοινωνικές Επιστήμες", ακρωνύμιο και φόρος τιμής ταυτόχρονα στον μεγάλο γάλλο εθνολόγο), την οποία διευθύνει από την αρχή της σύστασής της μέχρι και σήμερα.
Το 1980, οικονομολόγοι, κοινωνιολόγοι και ψυχαναλυτές έλαβαν μέρος σε ένα συνέδριο με θέμα "το δώρο". Η σχεδόν παντελής απουσία αναφοράς στο έργο του κορυφαίου γάλλου ανθρωπολόγου Μαρσέλ Μως στα πρακτικά του συνεδρίου και στις εργασίες των συμμετασχόντων προκάλεσε έκπληξη στον Αλαίν Καγιέ και στον Gerald Berthoud, καθηγητή ανθρωπολογίας τότε στο Πανεπιστήμιο της Λωζάννης (και μαθητή του Αείμνηστου Andre Leroi-Gourhan). Για κανέναν σχεδόν από τους μετασχόντες στο συνέδριο το δώρο δεν ήταν αποτέλεσμα γενναιοδωρίας, ανιδιοτέλειας ή πραγματικού ενδιαφέροντος για τον άλλον· απεναντίας, αντιμετωπιζόταν σαν μία ψευδαίσθηση η οποία αποκρύπτει την αντικειμενική πραγματικότητα που βρίσκεται πίσω από κάθε κοινωνική πράξη: το ότι τα άτομα επιδιώκουν πάντοτε, μέσω ορθολογικών υπολογισμών, να ικανοποιούν αποκλειστικά και μόνο το προσωπικό τους συμφέρον.