"Ραμψίνιτος ή Οι κλέφτες" - "Λεσβίες" - "Η γυναίκα του Κανδαύλη" - "Όλα πουλιόνται κι όλα αγοράζονται" - "Κροίσος και Σόλων" - "Το δαχτυλίδι του Πολυκράτη" - "Ο Κανένας" - "Άμασις ή Τα τόξα" - "Η μονοτονία της αθανασίας" - "Ο άλαλος γιος του Κροίσου" - "Ιξίων" - "Στις Θερμοπύλες" - "Ο σκοτεινός λόγος".
Πάρτε επτά ιστορίες από τον Ηρόδοτο, προσθέστε πέντε διαλόγους από τον Λουκιανό και ανακατέψτε σαράντα αποσπάσματα από τον Ηράκλειτο. Αυτή είναι η δοσολογία. Γιατί όμως επέλεζα ειδικά αυτούς τους τρείς συγγραφείς; Και κατά πόσον η ανάμειξή τους αποτελεί όντως ένα είδος αρχαίας συνταγής; Ιστορίες, φιλοσοφικός στοχασμός και κωμικές καταστάσεις. Στη θέση τους μου αρέσει να χρησιμοποιώ τις λέξεις παραμυθάς, σκοτεινός και ελαφρύς, που για μένα κάνουν ακριβώς το ίδιο. Αυτή είναι η αρχαία συνταγή μου. Συνδέονται όντως μεταξύ τους τα αυθαίρετα επιλεγμένα αποσπάσματα που χρησιμοποίησα εδώ, ώστε να δημιουργείται ένα μυθιστόρημα; Αυτό εναπόκειται στη δική σου κρίση Σοφέ Αναγνώστη. Τουλάχιστον δέξου ότι προσπάθησα να έχω ως επίγραμμά μου, καθώς επέλεγα και μετέφραζα και ανεμείγνυα τα υλικά την ακροτελεύτια φράση του Ηράκλειτου με την οποία κλείνει αυτό το βιβλίο: "και από τα πάντα ένα και από ένα τα πάντα".
Περίληψη
"Ραμψίνιτος ή Οι κλέφτες" - "Λεσβίες" - "Η γυναίκα του Κανδαύλη" - "Όλα πουλιόνται κι όλα αγοράζονται" - "Κροίσος και Σόλων" - "Το δαχτυλίδι του Πολυκράτη" - "Ο Κανένας" - "Άμασις ή Τα τόξα" - "Η μονοτονία της αθανασίας" - "Ο άλαλος γιος του Κροίσου" - "Ιξίων" - "Στις Θερμοπύλες" - "Ο σκοτεινός λόγος".
Πάρτε επτά ιστορίες από τον Ηρόδοτο, προσθέστε πέντε διαλόγους από τον Λουκιανό και ανακατέψτε σαράντα αποσπάσματα από τον Ηράκλειτο. Αυτή είναι η δοσολογία. Γιατί όμως επέλεζα ειδικά αυτούς τους τρείς συγγραφείς; Και κατά πόσον η ανάμειξή τους αποτελεί όντως ένα είδος αρχαίας συνταγής; Ιστορίες, φιλοσοφικός στοχασμός και κωμικές καταστάσεις. Στη θέση τους μου αρέσει να χρησιμοποιώ τις λέξεις παραμυθάς, σκοτεινός και ελαφρύς, που για μένα κάνουν ακριβώς το ίδιο. Αυτή είναι η αρχαία συνταγή μου. Συνδέονται όντως μεταξύ τους τα αυθαίρετα επιλεγμένα αποσπάσματα που χρησιμοποίησα εδώ, ώστε να δημιουργείται ένα μυθιστόρημα; Αυτό εναπόκειται στη δική σου κρίση Σοφέ Αναγνώστη. Τουλάχιστον δέξου ότι προσπάθησα να έχω ως επίγραμμά μου, καθώς επέλεγα και μετέφραζα και ανεμείγνυα τα υλικά την ακροτελεύτια φράση του Ηράκλειτου με την οποία κλείνει αυτό το βιβλίο: "και από τα πάντα ένα και από ένα τα πάντα".
Ηράκλειτος (~544-483 π.Χ.). Γεννήθηκε στην Έφεσο, γιος του Βλόσωνος με καταγωγή από βασιλική οικογένεια και ήταν σ' όλο το βίο του αντίπαλός του όχλου και της δημοκρατικής παράταξης. Υποχρέωσε σε παραίτηση τον αντίπαλο της ολιγαρχίας Μελανκόμα και εναντιώθηκε στην (αποτυχημένη) ιωνική εξέγερση των δημοκρατικών κατά των Περσών. Για τους Εφέσιους συμπολίτες του που εξόρισαν τον καλύτερο Εφέσιο, τον Ερμόδωρο, έλεγε ότι πρέπει να κρεμαστούν όλοι αυτοβούλως και να παραδώσουν την πόλη στους ανήλικους. Οι δημοκρατικοί Εφέσιοι αποφάσισαν την εξορία του Ερμόδωρου με το σκεπτικό ότι, από τους Εφέσιους δεν μπορεί να υπάρχει ένας καλύτερος των άλλων και, αν υπάρξει, όχι στην Έφεσο και όχι μεταξύ των Εφεσίων! Ο Ηράκλειτος απαντούσε ότι ένας είναι σημαντικότερος από 10.000, αν αυτός είναι ο καλύτερος. Καλύτερος είναι δε εκείνος που προτιμάει την υστεροφημία από την παροδική δόξα.
Η φιλοσοφική αντίληψη του Ηράκλειτου ήταν αντίθετη με την παραδοσιακή θρησκεία και στηριζόταν στις αριστοκρατικές αρχές. To αντικείμενο της φιλοσοφίας του δεν είναι η υλική αρχή αυτού του κόσμου αλλά ο εσωτερικός ρυθμός, ο Λόγος για τον οποίο ο κόσμος κινείται και ρυθμίζεται. Ο Ηράκλειτος είναι ο φιλόσοφος του αιώνιου γίγνεσθαι. Η κίνηση αυτή του γίγνεσθαι εκφράζεται με την συνεχή ροή του ποταμού που ολοένα ανανεώνεται. Μέσα στον Λόγο, ο Ηράκλειτος, δένει ένα μόνο υλικό στοιχείο, το πυρ. Η ύπαρξη του πυρός δημιουργεί μαζί με τον Λόγο ένα κόσμο άπειρο, άναρχο, ανώλεθρο, αυτορυθμιζόμενο που μετατρέπεται σε ποικίλες μορφές. Ο κόσμος αυτός είναι η αρμονία των αντιθέσεων. Οι αντιθέσεις δημιουργούν την ενότητα των πάντων με τη σύνθεση τους.
Πολλές από τις δραστηριότητές του Ηράκλειτου ήταν αινιγματικές και η φιλοσοφία του ερμηνευόταν δύσκολα, γι' αυτό ονομάστηκε "σκοτεινός φιλόσοφος". Όταν παρουσιάστηκε στο σώμα του υδρωπικία, χώθηκε στην κοπριά ενός βουστασίου, ώστε η εκλυόμενη θερμότητα να απορροφήσει τα υγρά από το σώμα του. Σ' αυτή την κατάσταση πέθανε σε ηλικία 60 ετών. Από το έργο του "Για τη φύση" διασώθηκαν μόνο αποσπάσματα. Όταν ο Σωκράτης διάβασε το έργο του Ηράκλειτου είπε "... αυτά που κατάλαβα είναι σπουδαία, νομίζω όμως ότι είναι εξίσου σπουδαία και αυτά που δεν μπόρεσα να καταλάβω". Το γνωστότερο από τα αποφθέγματα του Ηράκλειτου "τα πάντα ρει", αποδόθηκε σ' αυτόν από τον Πλάτωνα, δεν βρέθηκε όμως σε κάποιο από τα διασωθέντα αποσπάσματα του έργου του.
Ηρόδοτος
Συγγραφέας
Έλληνας ιστοριογράφος (490-422 π.Χ.). Καταγόταν από εύπορη και φιλομαθή οικογένεια και ανατράφηκε σ' ένα περιβάλλον λατρείας του Ομήρου και παλιών θρύλων. Όταν στην πατρίδα του την Αλικαρνασσό ήταν τύραννος ο Λύγδαμης, ο Ηρόδοτος πήρε μέρος σε συνωμοσία για την ανατροπή του, με αποτέλεσμα να εξοριστεί το 468 ή το 467 π.Χ. στη Σάμο. Από τη Σάμο γύρισε στην Αλικαρνασσό και πήρε μέρος στην ανατροπή του Λύγδαμη το 455 π.Χ., αλλά μετά από λίγο υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει και αυτός την πατρίδα του. Από τότε άρχισε ως περιηγητής και εξερευνητής να επισκέπτεται διάφορα μέρη του τότε γνωστού κόσμου. Πιθανόν τα ταξίδια αυτά να έγιναν ανάμεσα στο 458 και 445 π.Χ. Έμεινε αρκετά χρόνια στην Αθήνα, όπου συνδέθηκε φιλικά με τους μεγάλους άνδρες της εποχής εκείνης, τον Περικλή και το Σοφοκλή. Μαζί με τον Πρωταγόρα ίδρυσαν την αποικία των Θουρίων στην Ιταλία. Στην αποικία αυτή, που ιδρύθηκε κοντά στην καταστραμμένη Σίβαρη, ο Ηρόδοτος πέρασε τα περισσότερα χρόνια της υπόλοιπης ζωής του, γι' αυτό και επονομάστηκε Θούριος. Στην Αθήνα ήρθε ξανά λίγο μετά την ανέγερση των Προπυλαίων (431 π.Χ.). Για τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες. Πιθανόν πέθανε στους Θουρίους γύρω στο 422 π.Χ.
Ο Ηρόδοτος έγραψε μια παγκόσμια ιστορία. Οι Αλεξανδρινοί τη χώριζαν σε εννέα βιβλία και στο καθένα έδωσαν το όνομα μιας από τις εννέα Μούσες. Στα πρώτα τέσσερα βιβλία παρουσιάζει το σχηματισμό και την αύξηση της περσικής δύναμης, στο πέμπτο και έκτο τις πρώτες συγκρούσεις με τους Έλληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας, στο τελευταίο μέρος του έκτου και σε ολόκληρα τα δύο επόμενα περιγράφει τις δύο μεγάλες εκστρατείες, που κατέληξαν η πρώτη στη μάχη του Μαραθώνα και η άλλη στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Τέλος στο ένατο βιβλίο αναφέρεται στις άλλες νίκες των Ελλήνων. Χρησιμοποιώντας ως βάση του έργου, που ο ίδιος ονόμασε "Ιστορίης απόδεξις", την αυτοψία, την έρευνα και την κριτική, ο Ηρόδοτος πλησίασε πρώτος την ιστορία, χωρίς όμως να μπορεί να θεωρηθεί αντικειμενικός ιστορικός. Παρά το γεγονός αυτό το έργο του συνολικά είναι μια αξιόπιστη πηγή και η μόνη συνεχής και πλήρης που έχουμε για μια τόσο σημαντική εποχή της ιστορίας. Ο Κικέρωνας τον ονόμασε πατέρα της ιστορίας. Παράλληλα μπορεί να θεωρηθεί πατέρας της γεωγραφίας και πατριάρχης όλων των περιηγητών.
Λουκιανός, Σαμοσατεύς
Συγγραφέας
Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς (120-180 μ.Χ. περίπου) γεννήθηκε στα Σαμόσατα, μια πόλη δίπλα στον ποταμό Ευφράτη, στο σημερινό Κουρδιστάν, στην εξελληνισμένη τότε Συριακή επαρχία με το όνομα Κομμαγηνή (τα Σαμόσατα λέγονται σήμερα Σαμσάτ και ανήκουν στην Τουρκία). Στην αρχή τον βρίσκουμε μέσα στο εργαστήρι του θείου του, που ήταν γλύπτης. Στο μικρό Λουκιανό όμως δεν άρεσε καθόλου η γλυπτική, ούτε και ήθελε να δουλεύει μαζί με το θείο του. Αντί γι' αυτό προτίμησε να μάθει τα ελληνικά και να σπουδάσει τη ρητορική τέχνη, στην οποία έγινε πράγματι πολύ καλός. Αυτό του έδωσε τη δυνατότητα να κάνει πολλά ταξίδια και να γνωρίσει πολλές χώρες. Από την Αντιόχεια της Συρίας, όπου εργάστηκε για πρώτη φορά ως ρήτορας, και τη Μικρασία, πέρασε στην Ελλάδα και ταξίδεψε πολλές φορές στην Ιταλία και τη μακρινή Γαλατία. Γύρω στα σαράντα εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα, βιοποριζόμενος από τη σοφιστική, και ασχολήθηκε παράλληλα με τον σατιρικό διάλογο και την επικούρεια φιλοσοφία. Ο Λουκιανός έγραψε πολλά έργα. Σε μια εποχή που οι διανοοούμενοι φρόντιζαν να "ελληνοφέρνουν", τόνιζε πάντα τη Συριακή καταγωγή του, δίνοντας το παράδειγμα ενός Έλληνα μετέχοντος της Ελληνικής Παιδείας και όχι κατ' όνομα. Θεωρείται, μεταξύ άλλων, ο πατέρας της επιστημονικής φαντασίας, με έργα για διαστημικά ταξίδια και αστροναύτες, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται τα "Αληθής ιστορία" και "Ικαρομένιππος".
