Μια ανθολογία κάνει αυτό που επιτάσσει το όνομά της: συλλέγει άνθη όλων των ειδών, πολύχρωμα, μικρά ή μεγάλα, ταπεινά ή φανταχτερά, και δημιουργεί μια τερπνή ανθοδέσμη. Είναι αποτέλεσμα κόπου, έρευνας, μελέτης και, κυρίως, αγάπης - και η αγάπη είναι πάντα θέμα υποκειμενικών επιλογών. Έτσι, η "Ανθολογία Πορτογαλικής Ποίησης" του Γιάννη Σουλιώτη δεν περιλαμβάνει μόνο μερικά από τα πιο σημαντικά ποιήματα του πολύ αγαπητού στην Ελλάδα Fernando Pessoa και άλλων, σχεδόν εξίσου σπουδαίων της πορτογαλικής λογοτεχνίας, αλλά επίσης παρουσιάζει και Πορτογάλους ποιητές λιγότερο γνωστούς ή ακόμη και σχεδόν άγνωστους. Οι τελευταίοι δεν είναι οπωσδήποτε ήσσονες, απλώς δεν ευνοήθηκαν και πολύ από την εποχή τους. Το καθαρά πορτογαλικό συναίσθημα της saudale, του καημού, της θλίψης και της απελπισίας, είναι η πηγή που έκανε να αναβλύσει στον κόσμο περισσότερη ποίηση από οποιαδήποτε άλλη πηγή έμπνευσης. Έτσι είναι οι Πορτογάλοι, ανάμεσα στην απελπισία και την αντιμετώπιση της πραγματικότητας, ανάμεσα στο φόβο και το πείσμα να προχωρήσουν σε άγνωστες κατευθύνσεις. Τα ποιήματα τούτης της Ανθολογίας κινούνται κυρίως γύρω απ' αυτό τον άξονα: προσεγγίζουν τις αμφιβολίες του ατόμου που διερωτάται σχετικά με την απρόσωπη συλλογική ζωή, τον πόνο, την αιωνιότητα του παρόντος και τη νοσταλγία. Ελπίζω ότι ο αναγνώστης θα εκτιμήσει αυτή την προσπάθεια και πως, προσεγγίζοντας ένα ευρύ φάσμα της πορτογαλικής ποίησης, θα αισθανθεί, θα συγκινηθεί, θα σκεφτεί και θα απολαύσει.
Επίσης ανθολογούνται οι: Herberto Helder, Jose Bento, Antonio Osorio, Ruy Belo, Pedro Tamen, Manuel Alegre, Fernando Assis Pacheco, Flama Hasse Pais Brandao, Armando Silva Carvalho, Luisa Neto Jorge, Gastao Cruz, Fatima Maldonado, Vasco Graca Moura, Manuel Antonio Pina, Joao Miguel Fernandes Jorge, Antonio Franco Alexandre, Manuel Gusmao, Al Berto, Jose Agostinho Baptista, Helder Moura Pereira, Nuno Judice, Fernando Guerreiro, Carlos Pocas Falcao, Gil de Carvalho, Luis Miguel Nava, Fernando Pinto do Amaral, Jose Antonio
Περίληψη
Μια ανθολογία κάνει αυτό που επιτάσσει το όνομά της: συλλέγει άνθη όλων των ειδών, πολύχρωμα, μικρά ή μεγάλα, ταπεινά ή φανταχτερά, και δημιουργεί μια τερπνή ανθοδέσμη. Είναι αποτέλεσμα κόπου, έρευνας, μελέτης και, κυρίως, αγάπης - και η αγάπη είναι πάντα θέμα υποκειμενικών επιλογών. Έτσι, η "Ανθολογία Πορτογαλικής Ποίησης" του Γιάννη Σουλιώτη δεν περιλαμβάνει μόνο μερικά από τα πιο σημαντικά ποιήματα του πολύ αγαπητού στην Ελλάδα Fernando Pessoa και άλλων, σχεδόν εξίσου σπουδαίων της πορτογαλικής λογοτεχνίας, αλλά επίσης παρουσιάζει και Πορτογάλους ποιητές λιγότερο γνωστούς ή ακόμη και σχεδόν άγνωστους. Οι τελευταίοι δεν είναι οπωσδήποτε ήσσονες, απλώς δεν ευνοήθηκαν και πολύ από την εποχή τους. Το καθαρά πορτογαλικό συναίσθημα της saudale, του καημού, της θλίψης και της απελπισίας, είναι η πηγή που έκανε να αναβλύσει στον κόσμο περισσότερη ποίηση από οποιαδήποτε άλλη πηγή έμπνευσης. Έτσι είναι οι Πορτογάλοι, ανάμεσα στην απελπισία και την αντιμετώπιση της πραγματικότητας, ανάμεσα στο φόβο και το πείσμα να προχωρήσουν σε άγνωστες κατευθύνσεις. Τα ποιήματα τούτης της Ανθολογίας κινούνται κυρίως γύρω απ' αυτό τον άξονα: προσεγγίζουν τις αμφιβολίες του ατόμου που διερωτάται σχετικά με την απρόσωπη συλλογική ζωή, τον πόνο, την αιωνιότητα του παρόντος και τη νοσταλγία. Ελπίζω ότι ο αναγνώστης θα εκτιμήσει αυτή την προσπάθεια και πως, προσεγγίζοντας ένα ευρύ φάσμα της πορτογαλικής ποίησης, θα αισθανθεί, θα συγκινηθεί, θα σκεφτεί και θα απολαύσει.
Επίσης ανθολογούνται οι: Herberto Helder, Jose Bento, Antonio Osorio, Ruy Belo, Pedro Tamen, Manuel Alegre, Fernando Assis Pacheco, Flama Hasse Pais Brandao, Armando Silva Carvalho, Luisa Neto Jorge, Gastao Cruz, Fatima Maldonado, Vasco Graca Moura, Manuel Antonio Pina, Joao Miguel Fernandes Jorge, Antonio Franco Alexandre, Manuel Gusmao, Al Berto, Jose Agostinho Baptista, Helder Moura Pereira, Nuno Judice, Fernando Guerreiro, Carlos Pocas Falcao, Gil de Carvalho, Luis Miguel Nava, Fernando Pinto do Amaral, Jose Antonio
Γεννήθηκε στο Πόρτο το 1900 και πέθανε στη Λισαβόνα το 1985.
Ο Jose Comes Ferreira, ποιητής και αφηγητής, υπήρξε διευθυντής της μηνιαίας επιθεώρησης "Ressureicao" ("Ανάσταση"), που ήταν αφιερωμένη στην τέχνη, τη λογοτεχνία και την πνευματική ζωή. Μεταξύ των συνεργατών του στην προσπάθεια του αυτή ήταν και ο Pessoa. Η ποίηση του συνδέεται με το νεορεαλισμό, ο ίδιος, δε, χαρακτηρίστηκε ως "στρατευμένος ποιητής".
O' Neil, Alexandre
Συγγραφέας
Alexandre O' Neil (1924-1986). Γνωστός για τη μεγάλη του ειρωνεία και αναίδεια, αλλά και την καθαρά προσωπική χρήση της γραμματικής και της μεταφοράς. Τα καταπληκτικά του όμως θέματα ξεπέρασαν γρήγορα κι ανανέωσαν το στενό τελικά πλαίσιο του σουρεαλισμού με τον οποίο άρχισε. Είναι επίσης ένας λυρικός, αλλά τα περισσότερα από τα ποιήματά του τα ταράζει μια ανήσυχη πολιτική συνείδηση. "Ο O' Neill παίζει και ματαιώνει τους χορούς της ζωής και του θανάτου που ήταν οικείοι στην εποχή του και στη χώρα του, αλλά επίσης και στη μύχια ύπαρξη του ελεύθερου και εφευρετικού ανθρώπου". Το ποίημά του "Gaivota" ( "Γλάρος" ) έγινε διάσημο και αποτελεί ένα από τα πλέον κλασικά κομμάτια του fado, χάρη στην ερμηνεία του από την Amalia Rodrigues.
Espanca, Florbela
Συγγραφέας
Γεννήθηκε στη Vila Vicosa το 1894 και πέθανε στο Matosinhos το 1930.
Η Flor Bela de Alma da Conceicao είναι μια από τις πλέον επιφανείς ποιήτριες του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Η κοινωνική κατάσταση της μητέρας της ("άγαμη, υπηρέτρια"), το αίνιγμα της πατρικής της καταγωγής, ο μεγάλος της έρωτας για τον αδελφό της, οι δυο διαδοχικοί γάμοι της, τους οποίους ακολούθησαν διαζύγια, απετέλεσαν μεγάλη αιτία σκανδάλου στον επαρχιακό κύκλο της γενέτειρας της, αυτό όμως δεν εμπόδισε την αναγνώριση του ταλέντου της: "Η Florbela Espanca είναι η πιο υψηλή και η πιο αισθησιακή φωνή της σύγχρονης πορτογαλικής ποίησης... Τα σονέτα της φωνάζουν τη σαρκική και παθιασμένη πείνα της για έρωτα, την απελπισία για τους αναρίθμητους πόνους [...] μια πυρετώδη ανησυχία [...] την ταυτοποίηση με τις διάφορες μορφές της Φύσης [...] και την έκκληση προς το θάνατο να έρθει να κόψει τη γοητεία ενός μελαγχολικού πεπρωμένου".
Botto, Antonio
Συγγραφέας
Ο Antonio Tomas Botto de Menezes γεννήθηκε στην Alvega της επαρχίας Abrantes, το 1897, και πέθανε στο Rio de Janeiro, το 1959. Όταν ο Antonio ήταν νεαρός, η οικογένεια του μετακόμισε στη Λισαβόνα. Εκεί, εργάστηκε σε ένα βιβλιοπωλείο, κάτι που του έδωσε την ευκαιρία να έλθει σε επαφή με συγγραφείς και άλλους πνευματικούς ανθρώπους της εποχής του· σε αυτούς συμπεριλαμβανόταν και ο Pessoa που έγινε στενός του φίλος, και με τον οποίο εξέδωσαν, το 1929, την "Ανθολογία μοντέρνων πορτογαλικών ποιημάτων". Αργότερα πήγε στην Ανγκόλα, ως ανώτερος δημόσιος υπάλληλος, και το 1926 επέστρεψε στη Λισαβόνα. Ήταν πολύ κοινωνικός και γνωστός για την μποέμικη ζωή του, την κομψότητα του, την αγάπη του για τους ναύτες, και την κακιά του γλώσσα που τον έκανε να έχει πολλούς εχθρούς. Περιφρονούσε την κοινοτοπία και την κατεστημένη ηθική. Το 1942 παραιτείται από το Δημόσιο, αργότερα παντρεύεται τη φίλη του Carmina Silva και το 1947 μεταναστεύει στη Βραζιλία, οπού το 1959 σκοτώνεται σε αυτοκινητικό δυστύχημα.
Ο Botto έγραψε ποίηση, μυθιστόρημα και θέατρο. Μαζί με δύο άλλους ποιητές, τον Raul Leal και την Judith Teixeira, θεωρήθηκαν "καταραμένοι ποιητές", τα δε βιβλία τους χαρακτηρίστηκαν από τη δικτατορία ανήθικα και ρίχτηκαν στην πυρά.
Ramos Rosa, Antonio
Συγγραφέας
Γεννήθηκε στο Faro το 1924. Ο Αntόniο Victor Ramos Rosa άρχισε τις σπουδές του στη γενέτειρά του, αλλά τις εγκατέλειψε σύντομα για λόγους υγείας. Εργάστηκε ως υπάλληλος σε γραφείο, συγχρόνως όμως έδειξε ενδιαφέρον για τα γράμματα, σε σημείο που, εκτός των άλλων, έμαθε γαλλικά και αγγλικά, αποκτωντας έτσι και την ιδιότητα του μεταφραστή. Το ενδιαφέρον του για τη λογοτεχνία τον έφερε κοντά σε άλλους συγγραφείς, με μερικούς εκ των οποίων ίδρυσε το 1951 το περιοδικό Arvore, που έγινε μια από τις πλέον διακεκριμένες επιθεωρήσεις εκείνη την εποχή, με μεγάλη επιρροή. Το έργο του Ramos Rosa περιλαμβάνει ποίηση, δοκίμιο και μετάφραση. Η ποίησή του, που εμφανίστηκε κατά την περίοδο των πολλαπλων τάσεων (νεορεαλισμός, σουρρεαλισμός, νεοκλασικισμός) καλλιεργεί πάνω απ' όλα μια μυθολογία της λέξης που αφιερωνεται στη σύλληψη του ποιητικού φαινομένου ως κοσμικού συνόλου.
Guimarães, Fernando
Συγγραφέας
Γεννήθηκε στο Πόρτο το 1928. Ο Fernando de Oliveira Guimaraes είναι ένας από τους πλέον διακεκριμένους κριτικούς της Πορτογαλίας. Η υψηλή ποιότητα της ποίησής του τον τοποθετεί μεταξύ των πιο σημαντικών ποιητών της χώρας του. Έχει μεταφράσει Keats, Byron, Shelley, Dylan Thomas και Hofmannsthal. Οι δυνατότητες και τα όρια του λόγου και τη πρόσληψή του από το σώμα, τη σκέψη και τον κόσμο είναι τα θέματα που απασχολούν τις ποιητικές του συνθέσεις και τη σκέψη του ως δοκιμιογράφου.
Pessanha, Camilo
Συγγραφέας
Camilo Pessanha (1867-1926), ποιητής του συμβολισμού στην πιο αγνή και πραγματική μορφή του και πρόδρομος του μοντερνισμού. Αφού σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Coimbra το 1891 έγινε καθηγητής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην πορτογαλική αποικία του Macao στην Κίνα, όπου και πέθανε. Έμαθε την τοπική γλώσσα από την οποία μετέφρασε μερικές ελεγείες. Έγραψε για την Κίνα την περίφημη "Εισαγωγή σε μια μελέτη για τον κινεζικό πολιτισμό".
Παρ' όλο που είχε αρχίσει να γράφει ποίηση όταν ήταν στην Coimbra, o Camilo Almeida Pessanha ήταν εντελώς άγνωστος μέχρι το 1916, όταν η νεωτεριστική συμβολική ποίηση του δημοσιεύθηκε στην προοδευτική επιθεώρηση Centauro ("Κένταυρος"), που αποτέλεσε αργότερα τη "Βίβλο" των Μοντέρνων Ποιητών. Η εικονοποιία και η μουσικότητα του Pessanha επηρέασαν τον Pessoa, με τον οποίο είχε αλληλογραφία.
Helder, Herberto
Συγγραφέας
Herberto Helder (1930-). Ένας σύγχρονός του ποιητής χαρακτηρίζει την ποιητική του σύλληψη ως "όραμα του οράματος, μια αναθεώρηση του παιδικού ονείρου, που βγαίνει από το μητρικό χάος". Το σώμα στις πολλαπλές του καταστάσεις και λειτουργίες είναι στην ποίησή του ένα σταθερό σημείο αναφοράς. Ένας ολόκληρος κόσμος αναδύεται μέσα από τους στίχους του, χάρη στα συνεχόμενα κύματα καταπληκτικών μεταφορών που αλληλοσυγκρούονται με δριμύτητα και υπερβολή.
Teixeira, Judith
Συγγραφέας
Η Judith Teixeira dos Ramos (1880-1959), διευθύντρια της επιθεώρησης Europa, υπήρξε η κατεξοχήν ποιήτρια της «παρακμής». Οι λίγοι σχολιαστές του έργου της τη χαρακτηρίζουν ως «ποιήτρια μοντέρνα, ντεκανταντίστα, μορφινομανή και λεσβία». Το 1923 δημοσίευσε το πρώτο της βιβλίο ποιημάτων, με τίτλο "Decadenicia", το οποίο, μαζί με τα "Σόδομα και Γόμορα" του Raul Leal και τα Τραγούδια του Antonio Botto, ρίχτηκε στην πυρά!...
Πολλοί τη θεωρούν ως θρησκευτική ποιήτρια - με θρησκεία της ένα είδος παν-ερωτισμού. Η τέχνη της μπορεί να συνοψισθεί ως μια προσπάθεια άμεσης αισθησιακής έκφρασης. Η αλήθεια είναι ότι τόλμησε να περιφρονήσει τις κοινωνικές απαγορεύσεις της εποχής της και να μιλήσει για τη σεξουαλικότητα της, προκαλώντας έτσι τεράστιο σκάνδαλο στην υποκριτική Λισαβόνα της δεκαετίας του 1920. Εάν, δε, ληφθεί υπόψη και το πολιτικό κλίμα εκείνης της περιόδου, θα πρέπει τότε ανεπιφύλακτα να ειπωθεί ότι η Teixeira ήταν μια γυναίκα με πολύ μεγάλη δύναμη και υψηλό φρόνημα!
De Sena, Jorge
Συγγραφέας
Jorge de Sena (1919-1978). Ναυτικός από κλίση, μηχανικός παρά τη θέλησή του, αντίθετος στον Salazar, αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί αρχικά στη Βραζιλία, όπου έγινε καθηγητής της πορτογαλικής και βραζιλιάνικης λογοτεχνίας, και στη
συνέχεια στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Πολυγραφότατος: δοκιμιογράφος, λιβελογράφος, δραματουργός, μεταφραστής πολλών μυθιστοριογράφων και ποιητών (Faulkner, Malreaux, Καβάφης, Emily Dickinson...). Το ποιητικό του έργο είναι θεόρατο και πολυποίκιλο: λόγια ποίηση, λυρική κριτική, εξομολογήσεις υπαρξιακής ανησυχίας, ανήκουστα ξεσπάσματα κτηνωδίας, σεξουαλικότητας κι απελπισίας."Ή ποίηση του Sena [...] είναι κατά μεγάλο μέρος μια ποίηση διαμαρτυρίας [...] μια φωνή που κραυγάζει, κι ο ίδιος ένας Maitre της απειθαρχίας".
De Andrade, Eugenio
Συγγραφέας
Ο Eugenio de Andrade -ψευδώνυμο του Jose Fontinhas Rato- γεννήθηκε στην Ρόνοa de Atalaya του Fundao, το 1923, και πέθανε στο Πόρτο το 2005.
Από μικρός, γνωρίζοντας τον ήλιο και το νερό, έμαθε ότι πολύ λίγα πράγματα είναι απολύτως αναγκαία. Αυτά τα πράγματα λοιπόν υμνούν οι στίχοι του: τη γη και το νερό, το φως και τον άνεμο, στοιχεία τα οποία ο Andrade αγκαλιάζει με τον έρωτα της ποίησης. Η καθαρότητα του λόγου του, η ποικιλία των εκφράσεών του, η προσφυγή σε μορφές καθαρά τοπικές κάνουν την ποίησή του μια από τις πιο ευγενείς και αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις της σύγχρονης πορτογαλικής φιλολογίας.
Regio, Jose
Συγγραφέας
Γεννήθηκε στη Vila do Conde το 1901 και πέθανε στον τόπο γέννησης του το 1969. Το όνομα "Jose Regio" είναι στην πραγματικότητα ψευδώνυμο του Jose Maria dos Reis Pereira μιας από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της πορτογαλικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, θεωρείται ως ένας από τους αδιαφιλονίκητους κλασικούς Πορτογάλους ποιητές. Διακρίθηκε και ως αφηγητής, δραματουργός, δοκιμιογράφος και κριτικός.
Mourão Ferreira, David
Συγγραφέας
David Mourao - Ferreira (1927-1996). Πανεπιστημιακός, δραματουργός, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος, κριτικός, μεταφραστής και ποιητής. Καλλιέργησε τις κλασικές παραδοσιακές μορφές ποίησης (ελεγείες, σονέτα, βουκολικά...). Οι στίχοι του αφήνουν στον αναγνώστη μια αίσθηση ερωτικής ευτυχίας, μια εικόνα ερωτικού σώματος σκιαγραφημένη από μια γλυκιά και ήρεμη στιχουργία. Το ποίημά του "Maria Lisboa" έγινε διάσημο ως fado από την αλησμόνητη ερμηνεία του από την Amalia Rodrigues.
Torga, Miguel
Συγγραφέας
Γεννήθηκε στο Sao Martinho de Anta το 1907 και πέθανε στην Coimbra το 1995.
Ο Miguel Torga -ψευδώνυμο του γιατρού Adolfo Correia Roacha-, έγραψε ποίηση, φανταστικό μυθιστόρημα, θέατρο και δοκίμιο. Από νεαρή ηλικία αφοσιώθηκε στα γράμματα και συνεργάστηκε με πολύ γνωστές επιθεωρήσεις της εποχής του, όπως την Presenca ("Παρουσία"). Από την αρχή της δικτατορίας του Salazar τάχθηκε εναντίον της και, μαζί με άλλους ανθρώπους των γραμμάτων, συμμετείχε σε διαφωνούντα με το καθεστώς κινήματα. Το 1934 υιοθέτησε το εν λόγω ψευδώνυμο για να υπογράφει τα βιβλία του. Έγραψε πολλά βιβλία, εκ των οποίων δύο παραμένουν μνημειακά: το "El Diario" (δεκαέξι τόμοι, από το 1941), που τον έκανε, όπως είπαν, "σύγχρονο του Ησίοδου", και το ποιητικό του "Orfeu Rebelde" ("Ορφέας Επαναστάτης"), το οποίο και αποτελεί το αποκορύφωμα της ποιητικής του πορείας. Ο ποιητής είναι επίσης σύγχρονος του "θανάτου του Θεού" και της συντριβής του ανθρώπου από βίαια ολοκληρωτικά καθεστώτα. Όλο το έργο του Torga λαχταρά την ανακάλυψη νέων δρόμων προς το βασίλειο ωραίων και δυνατών πραγμάτων, περιλαμβανομένου και του έρωτα μεταξύ ανδρών. Στον "Ορφέα Επαναστάτη", ο Torga είναι "η ενσάρκωση ενός κατεξοχήν μυστικιστή ποιητή -ο οποίος ζει μέσα στις δυνάμεις της φύσης (τη γη, τον ήλιο, τον άνεμο, το νερό) για να τις εγκωμιάζει με το τραγούδι του- και μεγάλο παράδειγμα μόνιμης ανυποταξίας, σε μια ατμόσφαιρα που προτίθεται να τον πνίξει".
Echevarria, Fernando
Συγγραφέας
Γεννήθηκε στην Cabezon de Sal, στο Santander της Ισπανίας το 1929, από Πορτογάλο πατέρα και Ισπανίδα μητέρα.
Ο Fernando Ferreira Echevarria αφιερώθηκε σε σπουδές Θεολογίας, τις οποίες ολοκλήρωσε στην Ισπανία. Έγραψε πάντα στα πορτογαλικά. Συνεργάστηκε με μεγάλες γνωστές επιθεωρήσεις. Στα πρώτα του ποιήματα είναι εμφανής η πνευματική του συγγένεια με τους ποιητές του 1927. Οι υπερβολικές του μεταφορές συνδυάζονται με στιγμές αυστηρότητας και πίκρας, αλλά και ποιητικής διαφάνειας. Παρά τις κλασικές φόρμες που ακολουθεί, διακρίνεται από μια σύγχρονη κριτική στάση, πολύ ιδιαίτερη στη διαλεκτική της προσέγγιση.
Lisboa, Irene
Συγγραφέας
Η Irene do Ceu Vieira Lisboa γεννήθηκε στη Murgueirinha, στην επαρχία Arruda dos Vinos, το 1892 και πέθανε στη Λισαβόνα το 1958.
Ποιήτρια και αφηγήτρια, χρησιμοποίησε τα ψευδώνυμα "Manuel Soares" στο παιδαγωγικό της έργο και "Joao Falco" στο ποιητικό της. Το έργο της χαρακτηρίζεται από μια εμφανή απλότητα και μια μεγάλη προσοχή στην καθημερινότητα. Η ποίηση της εγκωμιάστηκε ομόφωνα από τους πλέον διακεκριμένους κριτικούς της εποχής, όπως τους Joao Gaspar Simoes, Jose Regio και Vitorino Nemesio.
De Mello Breyner Andersen, Sophia
Συγγραφέας
Γεννήθηκε στο Πόρτο το 1919 και πέθανε το 2004.
Η Sophia de Mello Breyner Andersen de Sousa Tavares έκανε σπουδές κλασικής φιλολογίας στη Λισαβόνα, όπου την εποχή της δικτατορίας του Salazar ανέπτυξε μεγάλη δράση ενάντια στο καθεστώς. Το 1975 εξελέγη βουλευτής. Το μεταφραστικό της έργο είναι πολυ σημαντικό, μεταξυ δε αυτών που μετέφρασε περιλαμβάνονται ο Ευριπίδης, ο Δάντης, ο Σαίξπηρ και ο Paul Claudel. Απέδωσε επίσης στα γαλλικά ποιήματα μεγάλων Πορτογάλων ποιητών, όπως των Camoes, Pessoa και Mario de Sa-Carneiro, ενώ δικά της ποιήματα μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και ιταλικά.
Η ποίησή της είναι εμποτισμένη με το αίσθημα μιας ποιητικής γλώσσας διάφανης και οικείας, δομημένης στους πλέον αρχαίους μυθους της ανθρωπότητας. Όλα τα πράγματα -ο χρόνος, οι θάλασσες στο έργο της έχουν τη διάσταση και το σφρίγος των αναπεπταμένων οριζόντων, όπου και αντικατοπτρίζεται μια σπάνια απαίτηση ουσίας.
Sa Carneiro, Mario de
Συγγραφέας
Ο Mario De Sa-Carneiro γεννήθηκε στη Λισαβόνα το 1890 και πέθανε στο Παρίσι το 1916.
Ποιητής και μυθιστοριογράφος, ήταν ένας από τους πλέον γνωστούς της "Geracao d' Orpheu" ("Γενιάς του Ορφέα"). Γόνος πλούσιας οικογένειας με δυνατή στρατιωτική παράδοση. Η μητέρα του πέθανε όταν ο Mario ήταν δύο ετών, κι έτσι τον μεγάλωσαν οι παππούδες του. Ζούσε σε μια φάρμα κοντά στη Λισαβόνα. Άρχισε να γράφει ποιήματα σε ηλικία 12 ετών. Στα 16 του είχε ήδη μεταφράσει Hugo, Goethe και Schiller. Μαθητής ακόμη, στο Λύκειο, άρχισε να γράφει ένα φανταστικό μυθιστόρημα. Το 1911 πήγε στην Coimbra να σπουδάσει Δίκαιο, αλλά δεν συνέχισε πέραν του πρώτου έτους. Εκεί συνάντησε τον Pessoa, που έγινε ο πιο στενός του φίλος και τον γνώρισε στην ομάδα των Μοντέρνων της Λισαβόνας. Στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι για σπουδές στη Σορβόννη, τις οποίες γρήγορα εγκατέλειψε. Έζησε ζωή μποέμ, περνώντας το χρόνο του μεταξύ θεάτρων και μπαρ. Ερωτεύτηκε μια πόρνη, γεγονός που τον δυσκόλεψε κοινωνικά. Μαζί με τους Pessoa και Negreiros, έγραψε για την περίφημη επιθεώρηση Orpheu, η οποία εισήγαγε το μοντερνισμό στην Πορτογαλία, αποτελώντας σταθμό στην πορτογαλική λογοτεχνία.
Υποφέροντας από κατάθλιψη, αντιμετωπίζοντας οικονομική κρίση και νιώθοντας απογοητευμένος από τη ζωή του, αυτοκτόνησε σε ηλικία 26 ετών, σ' ένα ξενοδοχείο της Μονμάρτρης.
Λίγο πριν πεθάνει, έστειλε στον Pessoa τα αδημοσίευτα ποιήματα του, που δημοσιεύθηκαν το 1937, με τον τίτλο "Indicios de Oiro" ("Ενδείξεις Χρυσού").
Cinatti, Ruy
Συγγραφέας
Ruy Cinatti (1915-1986). Αγρονόμος, ανθρωπολόγος και εθνογράφος, έζησε πολλά χρόνια στις πορτογαλικές αποικίες, κυρίως στο Τιμόρ, το οποίο και σημάδεψε το έργο του. Χρησιμοποίησε ένα λεκτικό ιδίωμα απλό και ευθύ, όπου το λεπτό παιχνίδι των μεταφορών δημιουργεί χωρίς ιδιαίτερα τεχνάσματα ένα τοπίο αισθησιακό και αισθαντικό, πλην όμως πάντοτε ελαφρύ. Ο μυστικισμός κι η ειρωνεία εμφανίζονται διαρκώς στο έργο του, αλλά με τρόπο διακριτικό. 'Οπως έχει σημειωθεί: "η ποίηση του Cinatti συνδέει τους ανεμοστρόβιλους και τη μετεωρολογία με τα ατυχήματα και τις δυστυχίες της ιστορίας, αλλά επίσης και με άλλες ταραχές και συγκινήσεις μιας υπερβολικής ευαισθησίας. Το αποτέλεσμα είναι ότι το έργο του, πάντα ανήσυχο και παλλόμενο, φτάνει έναν υψηλό βαθμό απρόβλεπτου, που τελικά δεν βλάπτει -το αντίθετο, μάλιστα- ούτε το ενδιαφέρον ούτε τη σαγήνη του".
De Almada Negreiros, Jose
Συγγραφέας
Ο Jose Sobral de Almada Negreiros γεννήθηκε στο νησί San Tome το 1893 και πέθανε στη Λισαβόνα το 1970.
Υπήρξε συγγραφέας, αλλά και ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της Πορτογαλίας κατά τον 20ό αιώνα. Συνεργάτης του κινήματος της επιθεώρησης Orpheu, το 1915, και της Portugal Futurista, το 1917. Το φιλολογικό του έργο περιλαμβάνει ποίηση, μυστήριο, δοκίμιο και θέατρο. Στην ποίηση του υπάρχει ένας εμφανής πριμιτιβισμός, τον οποίο όμως χρησιμοποιεί προκειμένου να αποκρύψει μια σπάνια προσοχή στο συγκεκριμένο, στον ορισμό του Πορτογάλου, αλλά και σε ό,τι αγγίζει την ανάσταση ή την αξιοποίηση αναρίθμητων μύθων.
De Vasconcelos, Mario Cesariny
Συγγραφέας
Γεννήθηκε στη Λισαβόνα το 1923 και πέθανε το 2006. Εκτός από ποιητής, ο Mario Cesariny de Vasconcelos υπήρξε και διακεκριμένος ζωγράφος. Το 1949, ύστερα από τη γνωριμία του με τον Andre Breton, έγινε θερμός οπαδός του κινήματος των σουρεαλιστών. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους σουρεαλιστές ποιητές του καιρού του, αλλά και σπουδαίος ζωγράφος.
Casais Monteiro, Adolfo
Συγγραφέας
Adolfo Casais Monteiro (1908-1972). Γεννήθηκε στο Πόρτο, αλλά πολιτογραφήθηκε Βραζιλιάνος. Σπούδασε Ιστορία και Φιλοσοφία στο Πόρτο και, το 1934, ανέλαβε τη διεύθυνση της περίφημης επιθεώρησης Presenca. Καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, παραιτήθηκε για πολιτικούς λόγους και, το 1954, εγκαταστάθηκε στη Βραζιλία. Δίδαξε Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Rio de Janeiro και του Sao Paulo.
Την ποίησή του χαρακτηρίζουν η ανησυχία και η αγωνία (που μερικές φορές πλησιάζουν -κάπως υπερβολικά στο πνεύμα του Pessoa- την απελπισία), αλλά και οι ιδιαίτερες εξάρσεις ορισμένων ιστορικών στιγμών, όπως αυτών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς επίσης και οι αντιφάσεις και οι εντάσεις της ανθρώπινης ζωής. Διακρίθηκε πάνω απ' όλα ως δοκιμιογράφος, με σημαντική συμβολή στην ομάδα της Presenca και στη μελέτη του Pessoa.
Correia, Natalia
Συγγραφέας
Natalia Correia (1923-1993). Γεννήθηκε στις Αζόρες. Ήταν μια γυναίκα ελεύθερη, βαθιά φεμινίστρια, που ασχολήθηκε με την πολιτική. Το λογοτεχνικό της έργο συχνά ξεπερνά τη δυνατή προσωπικότητά της, η οποία πάντως διαχέεται στην ποίησή της, τη σημαδεμένη από το σουρεαλισμό και μια μπαρόκ φαντασία. Μια από τις γενναίες της πράξεις είναι και η έκδοση το 1969 μιας πρωτότυπης ανθολογίας πορτογαλικής ερωτικής και σατυρικής ποίησης, η οποία απαγορεύτηκε αμέσως από το δικτατορικό καθεστώς του Salazar.
De Oliveira, Carlos
Συγγραφέας
Carlos De Oliveira (1921-1981). Γεννήθηκε στο Belem, στη Βραζιλία, και ήρθε στην Πορτογαλία σε ηλικία μόλις δύο ετών. Το έργο του είναι βαθιά σημαδεμένο από το Douro, το μέρος όπου μεγαλωσε.
"Μεγαλωσα περιτριγυρισμένος από τη μεγαλη φτώχεια των χωρικών, τη γενικευμένη παιδική θνησιμότητα, μια μόνιμη μεταναστευση. Είναι λοιπόν φυσικό όλα αυτά να μ' άγγιξαν -ή καλύτερα: να κόλλησαν στο δέρμα μου σαν τατουαζ".
Αν και τα μυθιστορήματά του ανήκουν στη νεορεαλιστική σχολή, η ποίησή του είναι απροσδιόριστη. 'Εχει μια τρομερή εμμονή στις λέξεις, στις οποίες δίνει όλο το βάρος τους, κι εργαζεται σκληρα μέχρις ότου φτασει σε ποιήματα που έχουν απογυμνωθεί και μείνει μόνο με το σκελετό τους, αλλα στα οποία το αίσθημα αποκτά την πιο μεγαλη πυκνότητα.
