Αυτοί οι λαοί -οι Εσκιμώοι, οι Αυστραλοί Αβορίγινες, οι Αφρικανοί Βουσμάνοι και άλλες παρόμοιες πληθυσμιακές ομάδες- αντιπροσωπεύουν την παλαιότερη και ίσως πιο επιτυχημένη περίπτωση ανθρώπινης προσαρμογής. Μέχρι και 12.000 χρόνια πριν, ολόκληρη σχεδόν η ανθρωπότητα ζούσε με αυτόν τον τρόπο. Τους τελευταίους αιώνες, οι κυνηγοί έχουν οπισθοχωρήσει άρον άρον ενόψει του οδοστρωτήρα της νεοτερικότητας. Ο ενθουσιασμός, όμως, για τους κυνηγετικούς λαούς και τον τρόπο ζωής τους παραμένει ισχυρός. Οι κυνηγοί-συλλέκτες στέκονται στην αντίπερα όχθη της πολυπληθούς αστικής ζωής, όπως αυτή βιώνεται σήμερα από τους περισσότερους ανθρώπους· ωστόσο, οι ίδιοι αυτοί κυνηγοί γνωρίζουν, ίσως, τις απαντήσεις-κλειδιά σε ορισμένα από τα σημαντικότερα ερωτήματα για την ανθρώπινη συνθήκη. Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν χωρίς το κράτος ή την αγορά; Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν χωρίς συσσωρευμένη ή "προηγμένη" τεχνολογία; Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν με τη φύση χωρίς να την καταστρέφουν; Σημαντικότερα μάλιστα όλων, μπορούν οι άνθρωποι να διάγουν ένα βιώσιμο βίο βασισμένο στο μοίρασμα και τη συνεργασία;
(από τον πρόλογο του Ρίτσαρντ Λη)
Περιλαμβάνονται τα κείμενα: - Μάρσαλ Σάλινς: "Η πρωταρχική κοινωνία της αφθονίας" - Νιούριτ Μπερντ - Ντέηβιντ: "Η φύση ως τροφός" - Άλαν Μπάρναρντ: "Ο τροφοσυλλεκτικός τρόπος σκέψης" - Τζέημς Γούντμπερν: "Εξισωτικές κοινωνίες" - Κάρεν Έντικοτ: "Οι συνιστώσες του σεξουαλικού εξισωτισμού στις τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες" - Τζέημς Γούντμπερν: "Το μοίρασμα δεν πρέπει να συγχέεται με την ανταλλαγή" - Τζωρτζ Σίλμπερμπαουερ: "Η πολιτική διαδικασία στις τροφοσυλλεκτικές ομάδες των Γκ/ουί" - Τιμ Ίνγκολντ: "Για τις κοινωνικές σχέσεις στην κυνηγετική - συλλεκτική ομάδα" - Ρίτσαρντ Λη: "Σκέψεις για τον πρωτόγονο κομμουνισμό" - Θανάσης Κουραβέλος: Επίμετρο "Για τις κοινωνίες μοιράσματος και τη σημασία τους για μας σήμερα"
Περίληψη
Αυτοί οι λαοί -οι Εσκιμώοι, οι Αυστραλοί Αβορίγινες, οι Αφρικανοί Βουσμάνοι και άλλες παρόμοιες πληθυσμιακές ομάδες- αντιπροσωπεύουν την παλαιότερη και ίσως πιο επιτυχημένη περίπτωση ανθρώπινης προσαρμογής. Μέχρι και 12.000 χρόνια πριν, ολόκληρη σχεδόν η ανθρωπότητα ζούσε με αυτόν τον τρόπο. Τους τελευταίους αιώνες, οι κυνηγοί έχουν οπισθοχωρήσει άρον άρον ενόψει του οδοστρωτήρα της νεοτερικότητας. Ο ενθουσιασμός, όμως, για τους κυνηγετικούς λαούς και τον τρόπο ζωής τους παραμένει ισχυρός. Οι κυνηγοί-συλλέκτες στέκονται στην αντίπερα όχθη της πολυπληθούς αστικής ζωής, όπως αυτή βιώνεται σήμερα από τους περισσότερους ανθρώπους· ωστόσο, οι ίδιοι αυτοί κυνηγοί γνωρίζουν, ίσως, τις απαντήσεις-κλειδιά σε ορισμένα από τα σημαντικότερα ερωτήματα για την ανθρώπινη συνθήκη. Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν χωρίς το κράτος ή την αγορά; Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν χωρίς συσσωρευμένη ή "προηγμένη" τεχνολογία; Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν με τη φύση χωρίς να την καταστρέφουν; Σημαντικότερα μάλιστα όλων, μπορούν οι άνθρωποι να διάγουν ένα βιώσιμο βίο βασισμένο στο μοίρασμα και τη συνεργασία;
(από τον πρόλογο του Ρίτσαρντ Λη)
Περιλαμβάνονται τα κείμενα: - Μάρσαλ Σάλινς: "Η πρωταρχική κοινωνία της αφθονίας" - Νιούριτ Μπερντ - Ντέηβιντ: "Η φύση ως τροφός" - Άλαν Μπάρναρντ: "Ο τροφοσυλλεκτικός τρόπος σκέψης" - Τζέημς Γούντμπερν: "Εξισωτικές κοινωνίες" - Κάρεν Έντικοτ: "Οι συνιστώσες του σεξουαλικού εξισωτισμού στις τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες" - Τζέημς Γούντμπερν: "Το μοίρασμα δεν πρέπει να συγχέεται με την ανταλλαγή" - Τζωρτζ Σίλμπερμπαουερ: "Η πολιτική διαδικασία στις τροφοσυλλεκτικές ομάδες των Γκ/ουί" - Τιμ Ίνγκολντ: "Για τις κοινωνικές σχέσεις στην κυνηγετική - συλλεκτική ομάδα" - Ρίτσαρντ Λη: "Σκέψεις για τον πρωτόγονο κομμουνισμό" - Θανάσης Κουραβέλος: Επίμετρο "Για τις κοινωνίες μοιράσματος και τη σημασία τους για μας σήμερα"
Ο Tim Ingold γεννήθηκε το 1948 στην Αγγλία. Σπούδασε στο Leighton Park School και στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ. Είναι καθηγητής κοινωνικής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αμπερντήν, εταίρος της Βρετανικής Ακαδημίας και της Βασιλικής Εταιρείας του Εδιμβούργου. Διεξήγαγε επιτόπια έρευνα (1971-1972) στους Λάπωνες Σκολτ της βορειοανατολικής Φιλανδίας για τις ανάγκες του διδακτορικού του τίτλου, με θέμα "Οι Λάπωνες Σκολτ σήμερα" (1976). Το 1974, διορίστηκε στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ όπου δίδαξε οικολογική και οικονομική ανθρωπολογία. Το 1999, διορίστηκε στο Πανεπιστήμιο του Άμπερντην (Σκωτία), όπου και πρωτοστάτησε τρία χρόνια αργότερα στην ίδρυση του νεότερου ανθρωπολογικού τμήματος στη Μεγάλη Βρετανία. Από τα σημαντικότερα έργα του είναι τα "Η ιδιοποίηση της φύσης" (1986α), "Εξέλιξη και κοινωνική ζωή" (1986β), "Η αντίληψη για το φυσικό περιβάλλον" (2000) και "Γραμμές" (2007). Από τους σημαντικότερους τόμους που έχει επιμεληθεί είναι οι "Τι είναι ζώο;" (1988β), "Εργαλεία, γλώσσα και νόηση στην ανθρώπινη εξέλιξη" (1993, μαζί με την Κάθλην Γκίμπσον), "Βασικές διαμάχες στην ανθρωπολογία" (1996β), "Εγκυκλοπαίδεια ανθρωπολογίας" (2005, 6η έκδ.) και "Τρόποι βαδίσματος" (2008, μαζί με τον Τζο Φεργκούνστ). Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη σχέση μεταξύ ανθρώπων και ζώων, στη συγκριτική ανθρωπολογία κυνηγετικών-συλλεκτικών και κτηνοτροφικών κοινωνιών, στη σχέση μεταξύ των βιολογικών, ψυχολογικών και ανθρωπολογικών προσεγγίσεων της κουλτούρας και της κοινωνικής ζωής και, πιο πρόσφατα, στην κοινωνικότητα του βαδίσματος.
Sahlins, Marshall
Συγγραφέας
Ο Marshall Sahlins γεννήθηκε το 1930, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Michigan και πήρε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο Columbia. Αφού δίδαξε στο Michigan κατά το διάστημα 1956-73, είναι από το 1973 καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Chicago. Πραγματοποίησε εθνογραφικές έρευνες στην περιοχή του Ειρηνικού (Ν. Γουινέα, Φίτζι, Χαβάη). Εστίασε το ενδιαφέρον του στην ανθρωπολογική θεωρία και, στη συνέχεια, στη θεμελίωση μιας ανθρωπολογικής οπτικής στην ιστορία. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της πολιτισμικής ανθρωπολογίας. Σημαντικότερα έργα του είναι: "Stone age economics" (1974), "The use and abuse of biology" (1976), "Historical metaphors and mythical realities" (1981), "Islands of history" (1985), "How natives think: about captain Cook, for example" (1995).
Woodburn, James
Συγγραφέας
James Woodburn [1934-]: Άγγλος κοινωνικός ανθρωπολόγος, ιρλανδικής καταγωγής. Διεξήγαγε την πρώτη του επιτόπια έρευνα (1957-1960) στους κυνηγούς-συλλέκτες Χάτζα της Τανζανίας. Έλαβε το διδακτορικό του τίτλο, με θέμα "Η Κοινωνική Οργάνωση των Χάτζα της Βόρειας Ταγκανίκα" (1964), από το Πανεπιστήμιο του Κέημπριτζ. Δίδαξε Κοινωνική Ανθρωπολογία στην Οικονομική Σχολή του Λονδίνου από το 1965 έως το 1999. Καθ' όλη αυτή την περίοδο, τόσο η διδασκαλία όσο και η ερευνά του εστιάστηκαν στη συγκριτική ανάλυση της κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης των κυνηγών-συλλεκτών. Έγραψε το "Κυνηγοί-Συλλέκτες: Ο Υλικός Πολιτισμός των Νομάδων Χάτζα" (1970). Προήδρευσε της Οργανωτικής Επιτροπής του 4ου Διεθνούς Συνεδρίου για τις Κυνηγετικές και Συλλεκτικές Κοινωνίες στο Λονδίνο το 1986 και επιμελήθηκε το δίτομο έργο "Κυνηγοί και Συλλέκτες" (1988, μαζί με τους Τιμ Ίνγκολντ και Ντέηβιντ Ρίτσιζ), στο οποίο συγκέντρωσε ένα μέρος από τα πρακτικά του παραπάνω συνεδρίου. Από τα σημαντικότερα κείμενα του είναι τα "Ελάχιστη πολιτική: η πολιτική οργάνωση των Χάτζα της βόρειας Τανζανίας" (1979), "Οι σημερινοί κυνηγοί-συλλέκτες και η ανακατασκευή του παρελθόντος" (1980), "Εξισωτικές κοινωνίες" (1982α), "Το μοίρασμα δεν πρέπει να συγχέεται με την ανταλλαγή" (1998) και "Επανεξετάζοντας τις εξισωτικές κοινωνίες" (2005). Αν και συνταξιούχος παραμένει ενεργός όχι μόνο στο γνωστικό του αντικείμενο, αλλά και στον ποδηλατικό σύλλογο του Κέημπριτζ, όπου ζει με την οικογένεια του.
Bird - David, Nurit
Συγγραφέας
Nurit Bird - David [1951-]: Ισραηλινή ανθρωπολόγος. Σπούδασε Οικονομικά και Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Διεξήγαγε την πρώτη της επιτόπια έρευνα (1978-1979) στους συλλέκτες-κυνηγούς Ναγιάκα της νότιας Ινδίας. Έλαβε το διδακτορικό της τίτλο, με θέμα "Πυρηνικές Οικογένειες και Ανύπαντρα Άτομα: Μία Ανάλυση του Κοινωνικού Συστήματος στους Ναϊκέν" (1983α), από το Πανεπιστήμιο του Κέημπριτζ. Διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνιολογίας και Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Χάιφα, έχοντας ειδικευτεί στην οικονομική ανθρωπολογία των συλλεκτών-κυνηγών. Από τα σημαντικότερα κείμενα της είναι τα "Η φύση ως τροφός" (1990) "Πέρα από την "πρωταρχική κοινωνία της αφθονίας"» (1992α), "Πέρα από 'τον κυνηγετικό-συλλεκτικό τρόπο βιοπορισμού'" (1992γ), "Κοινωνικότητα και αμεσότητα: ή παλαιότερες και σύγχρονες συζητήσεις για τις τροφοσυλλεκτικές ομάδες" (1994) "Επανεξετάζοντας τον 'ανιμισμό': για την ιδιότητα του προσώπου, τη φύση και τη σχεσιακή επιστημολογία" (1999) και "Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μοιράσματος" (2005).
Barnard, Alan
Συγγραφέας
Alan Barnard [1949-]: Ο Μπάρναρντ διεξήγαγε επιτόπιες έρευνες στους Βουσμάνους Ναρό, όπως και σε άλλες πληθυσμιακές ομάδες της Μποτσουάνα, της Ναμίμπια και της Νότιας Αφρικής. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από δέκα γλώσσες. Έχει επιμεληθεί την "Εγκυκλοπαίδεια Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας" (2002, μαζί με τον Τζόναθαν Σπένσερ). Από τα σημαντικότερα έργα του είναι τα "Η Διαμάχη της Καλαχάρι" (1992α), "Κυνηγοί και Κτηνοτρόφοι της Νότιας Αφρικής" (1992β), "Ιστορία και θεωρία στην Ανθρωπολογία" (2000), "Κοινωνική Ανθρωπολογία" (2006) και "Ανθρωπολογία και Βουσμάνοι" (2007). Στο τελευταίο του βιβλίο εξετάζει την επίδραση της ανθρωπολογίας των Βουσμάνων στην ανθρωπολογική θεωρία γενικά. Επίσης, επιμελήθηκε τον τόμο "Οι Κυνηγοί-Συλλέκτες στην Ιστορία, την Αρχαιολογία και την Ανθρωπολογία" (2004), στον οποίο συγκέντρωσε ένα μέρος από τα πρακτικά του 9ου Διεθνούς Συνεδρίου για τις Κυνηγετικές και Συλλεκτικές Κοινωνίες, στο Εδιμβούργο το 2002. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται η εξέλιξη της γλώσσας και της συγγένειας, η ιστορία της ανθρωπολογίας, η εικόνα των δυτικών για τους αυτόχθονες και οι ανθρωπολογικές ιδέες του ι8ου αιώνα.
Lee, Richard
Συγγραφέας
Richard Borshay Lee [1937-]: Καναδός ανθρωπολόγος. Ολοκλήρωσε τις πτυχιακές, όπως και τις μεταπτυχιακές του σπουδές, στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και έλαβε το διδακτορικό του τίτλο, με θέμα "Η οικολογία βιοπορισμού των Βουσμάνων !Κουνγκ" (1965), από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Ο Λη έγινε γνωστός για την πολυετή -αρχίζοντας από το 1963- επιτόπια ερευνά του στους Ζού/'γουασι-!Κουνγκ Σαν, μία κυνηγετική-συλλεκτική κοινωνία στην έρημο Καλαχάρι της Μποτσουάνα. Το 1966 συνδιοργάνωσε με τον Ίρβεν Ντε Βορ το συμπόσιο "Ο άνθρωπος-κυνηγός" και αργότερα πρωτοστάτησε στη διοργάνωση των Διεθνών Συνεδρίων για τις Κυνηγετικές και Συλλεκτικές Κοινωνίες. Έχει επιμεληθεί τους τόμους "Ο άνθρωπος-κυνηγός" (1968, μαζί με τον Ίρβεν Ντε Βορ), "Οι κυνηγοί-συλλέκτες της Καλαχάρι" (1976, μαζί με τον Ίρβεν Ντε Βορ) και "Πολιτική και ιστορία στις κοινωνίες των τροφοσυλλεκτικών ομάδων" (1982, μαζί με την Ελεονώρα Λέηκοκ). Ο ίδιος έγραψε τη μονογραφία "Οι !Κουνγκ Σαν" (1979), η οποία χαρακτηρίστηκε από την επιθεώρηση American Scientist ως ένα από 100 σημαντικότερα επιστημονικά έργα του 20ού αιώνα. Πιο πρόσφατα, επιμελήθηκε την εξαίρετη εγκυκλοπαίδεια "Η εγκυκλοπαίδεια του Κέημπριτζ για τους κυνηγούς-συλλέκτες" (1999, μαζί με τον Ρίτσαρντ Ντέηλυ) και επανέκδωσε το "Οι Ζού/'γουασι της Τόμπυ" (2003, 3η έκδ.). Με τη στήριξη αρκετών συναδέλφων του ίδρυσε την οργάνωση προάσπισης των Βουσμάνων kalahari Peoples Fund. Διδάσκει ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο από το 1972 έως και σήμερα. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται η κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των αυτοχθόνων, οι απαρχές του κράτους και η κριτική μαρξιστική θεωρία. Η εξάπλωση του HIV/AIDS στη νότια Αφρική ανάγκασε τον Λη να στρέψει το ερευνητικό του βλέμμα στις κοινωνικές και πολιτισμικές πτυχές της ανθρωπιστικής αυτής κρίσης.
Endicot, Karen
Συγγραφέας
Karen Lampell Endicott [1952-]: Αμερικανίδα ανθρωπολόγος. Σπούδασε ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ και στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας. Η διδακτορική της διατριβή είχε θέμα "Οι Ρόλοι των δύο φύλων στους Νεγρίτες Μπατέκ" (1979). Κατά τη διάρκεια των ετών 1975-76 διεξήγαγε μαζί με τον ανθρωπολόγο, και σύζυγο της, Κερκ Έντικοτ επιτόπια έρευνα στους κυνηγούς-συλλέκτες Μπατέκ της Μαλαισίας. Το ερευνητικό της ενδιαφέρον εστιάστηκε στις έμφυλες σχέσεις, την ανατροφή και την κοινωνικοποίηση των παιδιών στους Μπατέκ. Έχει γράψει τα κείμενα "Οι συνιστώσες του σεξουαλικού εξισωτισμού στις τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες" (1981), "Η πατρότητα σε μία εξισωτική κοινωνία" (1992), "Οι έμφυλοι ρόλοι στις κυνηγετικές-συλλεκτικές κοινωνίες" (1999) και το "Υπό την προστασία της: το πορτραίτο μίας ηγέτιδας Μπατέκ" (2006). Με το σύζυγο της συνέγραψαν το "Επικεφαλής ήταν μία γυναίκα" (2008). Διευθύνει το Τμήμα Επικοινωνιών της Πολυτεχνικής Σχολής Thayer, στο Ντάρτμουθ του Νιου Χάμσαϊρ.
Silberbauer, George
Συγγραφέας
George Silberbauer [1931-]: Γεννήθηκε στη Νότια Αφρική. Η διδακτορική του διατριβή, με τίτλο "Κοινωνία και Οικολογία στους Βουσμάνους Γκ/ουί (1973)" στηρίχθηκε στην επιτόπια ερευνά του στους Βουσμάνους Γκ/ουί της κεντρικής Καλαχάρι. Οι αναφορές του προς την κυβέρνηση του βρετανικού προτεκτοράτου της Μπετσουάναλαντ (σημερινή Μποτσουάνα) για τους κίνδυνους που αντιμετώπιζαν οι Γκ/ουί οδήγησαν στη δημιουργία του Καταφυγίου θηραμάτων της Κεντρικής Καλαχάρι. Από το 1967 έως το 1996 δίδασκε στο Τμήμα Ανθρωπολογίας και Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Μονάς της Αυστραλίας. Έγραψε τα "Αναφορά προς την κυβέρνηση της Μπετσουάναλαντ σχετικά με την έρευνα στους Βουσμάνους" (1965) και "Κυνηγοί και φυσικό περιβάλλον στην έρημο της Κεντρικής Καλαχάρι" (1981). Επίσης, έχει γράψει αρκετά κείμενα για τους Αβορίγινες, την οικολογία, την ηθική και τις κοινωνικοψυχολογικές διαστάσεις των φυσικών καταστροφών, ιδίως μάλιστα των δασικών πυρκαγιών.
