Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν (1892-1940) έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους και πολυσχιδέστερους στοχαστές του εικοστού αιώνα. Το έργο του αποδείχθηκε πρωτοπόρο ως προς κομβικά πεδία της σύγχρονης φιλοσοφικής, επιστημονικής και κοινωνικής σκέψης, όπως η ιστοριογραφία, η φιλοσοφία της γλώσσας, η λογοτεχνική θεωρία, η μεταφρασεολογία, οι πολιτισμικές σπουδές, η αστική γεωγραφία, η μαζική κουλτούρα και επικοινωνία, οι τεχνολογίες του οπτικού πολιτισμού. Συνδεδεμένος με τη Σχολή της Φρανκφούρτης, ο Μπένγιαμιν διαμόρφωσε εντούτοις μια ιδιότυπη εννοιολογική εξάρτυση και μεθοδολογία για να προσεγγίσει μύθους και εικόνες που προσιδιάζουν στη νεωτερικότητα ως ιστορική εποχή και πολιτισμική συνθήκη. Εστιάζοντας το βλέμμα του τόσο στις καθημερινές εκφάνσεις του υλικού αστικού πολιτισμού όσο και σε ιδέες, έργα και γεγονότα του δεκάτου ενάτου αιώνα, σχεδίασε μια ιστορία και συνάμα θεωρία της νεωτερικότητας, που αποτελεί σημείο αναφοράς για τη μεταγενέστερη σκέψη.
Σε συντονισμό με την κλιμακούμενη διεθνή απήχηση του Μπένγιαμιν, η παρούσα έκδοση συγκεντρώνει πρωτότυπες συμβολές από έλληνες και ξένους ειδικούς, οι οποίες αντανακλούν τη διεπιστημονική ευρύτητα και επίδραση του έργου του. Εξετάζονται καίρια ζητήματα, όπως η εμπειρία και η μνήμη, η αύρα, η αλληγορία, η φιλοσοφία της ιστορίας, το έργο τέχνης, η μετάφραση και η κριτική, η φωτογραφία και ο κινηματογράφος, η μόδα, η μητρόπολη και ο πλάνητας, καθώς και νεότερα καλλιτεχνικά ρεύματα (ρομαντισμός, μπαρόκ, σουρεαλισμός) ή κορυφαίοι συγγραφείς (Γκαίτε, Μπωντλαίρ, Προυστ, Κάφκα. Μπρεχτ), που απασχόλησαν τον γερμανό στοχαστή. Ο τόμος αναδεικνύει την πολιτική σημασία και την επικαιρότητα της σκέψης του Μπένγιαμιν για την κριτική κατανόηση του θραυσματικού, φαντασμαγορικού και εμπορευματοποιημένου κόσμου της νεωτερικότητας, που μας περιβάλλει ακόμη.
Περίληψη
Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν (1892-1940) έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους και πολυσχιδέστερους στοχαστές του εικοστού αιώνα. Το έργο του αποδείχθηκε πρωτοπόρο ως προς κομβικά πεδία της σύγχρονης φιλοσοφικής, επιστημονικής και κοινωνικής σκέψης, όπως η ιστοριογραφία, η φιλοσοφία της γλώσσας, η λογοτεχνική θεωρία, η μεταφρασεολογία, οι πολιτισμικές σπουδές, η αστική γεωγραφία, η μαζική κουλτούρα και επικοινωνία, οι τεχνολογίες του οπτικού πολιτισμού. Συνδεδεμένος με τη Σχολή της Φρανκφούρτης, ο Μπένγιαμιν διαμόρφωσε εντούτοις μια ιδιότυπη εννοιολογική εξάρτυση και μεθοδολογία για να προσεγγίσει μύθους και εικόνες που προσιδιάζουν στη νεωτερικότητα ως ιστορική εποχή και πολιτισμική συνθήκη. Εστιάζοντας το βλέμμα του τόσο στις καθημερινές εκφάνσεις του υλικού αστικού πολιτισμού όσο και σε ιδέες, έργα και γεγονότα του δεκάτου ενάτου αιώνα, σχεδίασε μια ιστορία και συνάμα θεωρία της νεωτερικότητας, που αποτελεί σημείο αναφοράς για τη μεταγενέστερη σκέψη.
Σε συντονισμό με την κλιμακούμενη διεθνή απήχηση του Μπένγιαμιν, η παρούσα έκδοση συγκεντρώνει πρωτότυπες συμβολές από έλληνες και ξένους ειδικούς, οι οποίες αντανακλούν τη διεπιστημονική ευρύτητα και επίδραση του έργου του. Εξετάζονται καίρια ζητήματα, όπως η εμπειρία και η μνήμη, η αύρα, η αλληγορία, η φιλοσοφία της ιστορίας, το έργο τέχνης, η μετάφραση και η κριτική, η φωτογραφία και ο κινηματογράφος, η μόδα, η μητρόπολη και ο πλάνητας, καθώς και νεότερα καλλιτεχνικά ρεύματα (ρομαντισμός, μπαρόκ, σουρεαλισμός) ή κορυφαίοι συγγραφείς (Γκαίτε, Μπωντλαίρ, Προυστ, Κάφκα. Μπρεχτ), που απασχόλησαν τον γερμανό στοχαστή. Ο τόμος αναδεικνύει την πολιτική σημασία και την επικαιρότητα της σκέψης του Μπένγιαμιν για την κριτική κατανόηση του θραυσματικού, φαντασμαγορικού και εμπορευματοποιημένου κόσμου της νεωτερικότητας, που μας περιβάλλει ακόμη.
Ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης (1944-2004) γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, απ' όπου έλαβε και το διδακτορικό του δίπλωμα. Δίδαξε στα Πανεπιστήμια της Φρανκφούρτης και του Gottingen του οποίου υπήρξε υφηγητής (Habilitation) και μόνιμος καθηγητής. Διετέλεσε καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (1981-1987) και, εν συνεχεία, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1988-2004). Συμμετείχε στη σύνταξη του περιοδικού "Αξιολογικά". "Έφυγε" από καρδιακή προσβολή στην Αθήνα, στις 13 Δεκεμβρίου 2004, κατά τη διάρκεια παρουσίασης βιβλίου.
Σαγκριώτης, Γιώργος
Συγγραφέας
Ο Γιώργος Σαγκριώτης είναι διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου. Διδάσκει φιλοσοφία και κοινωνιολογία στο Πάντειο και στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Μεταξύ άλλων έχει μεταφράσει έργα των Hegel, Freud και W. Benjamin.
Οικονόμου, Μαρία
Συγγραφέας
Η Μαρία Οικονόμου είναι λέκτορας Μουσειακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια (Μουσειολογίας και Νέες Τεχνολογίες) στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και της Γλασκώβης και εργάστηκε στο Μουσείο Πιτ Ρίβερς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές μουσειολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λέστερ και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Σπυροπούλου, Αγγελική
Συγγραφέας
H Αγγελική Σπυροπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Είναι λέκτορας ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Μετέφρασε στα ελληνικά το βιβλίο της Gillian Dyer, "Η διαφήμιση ως επικοινωνία" (εκδ. Πατάκη, 1993). Επίσης, επιμελήθηκε την έκδοση των βιβλίων "Σύγχρονη ελληνική πεζογραφία" (Αλεξάνδρεια, 2002) και "Βάλτερ Μπένγιαμιν" (Αλεξάνδρεια, 2007), και έλαβε μέρος στον συλλογικό τόμο "Θεωρία, λογοτεχνία, Αριστερά" (Το Πέρασμα, 2008).
Καρύδας, Δημήτρης, κοινωνικός επιστήμονας
Συγγραφέας
Ο Δημήτρης Καρύδας είναι ερευνητής του Πανεπιστημίου του Βερολίνου (Ινστιτούτο Κριτικής Θεωρίας, Βερολίνο ).
Ράντης, Κωνσταντίνος
Συγγραφέας
Ο Κωνσταντίνος Ράντης (γεν. 1963) είναι Dr. Phill. του Πανεπιστημίου Albert-Ludwig-Universitat Freiburg im Br. Σπούδασε φιλοσοφία, κοινωνιολογία, ψυχολογία και παιδαγωγική στην Αθήνα και στο Freiburg im Br. Δίδαξε φιλοσοφία στην Padagogische Hochschute Freiburg im Br., κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και κριτική θεωρία στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Σήμερα είναι επίκουρος καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Löwy, Michael
Συγγραφέας
Ο Μικαέλ Λεβί γεννήθηκε το 1938 στο Σάο Πάολο. Σπούδασε κοινωνικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης κάτω από την καθοδήγηση του Lucien Goldmann, ενώ εργάστηκε ως λέκτορας πολιτικής φιλοσοφίας στα Πανεπιστήμια του Τελ Αβίβ και του Μάντσεστερ. Εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Παρίσι το 1969, όπου δούλεψε με τον Νίκο Πουλαντζά στο Πανεπιστήμιο του Βενσάν. Σήμερα είναι επίτιμος διευθυντής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών [CNRS], ενώ διδάσκει στην ?cole des Hautes Etudes en Sciences Sociales [EHESS]. Είναι από τα ιδρυτικά στελέχη του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, του Οικοσοσιαλιστικού Διεθνούς Δικτύου και του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος [ΝΡΑ].
Στη χώρα μας είναι γνωστός τόσο από τις ομιλίες του σε διάφορες εκδηλώσεις όσο και από άρθρα του και συνεντεύξεις.
Σταυρίδης, Σταύρος
Συγγραφέας
Ο Σταύρος Σταυρίδης σπούδασε αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ. Εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ με θέμα "Η πολιτισμική εξάρτηση της συμβολικής σχέσης με τον χώρο". Μετείχε στην συντακτική ομάδα του περιοδικού "Εφήμερη πόλη" (κριτικός, βιωματικός και φαντασιακός λόγος για το χώρο). Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού "Ουτοπία" (δίμηνη έκδοση θεωρίας και πολιτισμού). Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα με αντικείμενο τη θεωρητική διερεύνηση των προβλημάτων του χώρου και της αρχιτεκτονικής. Έχουν εκδοθεί τα βιβλία του: "Η συμβολική σχέση με τον χώρο", Κάλβος 1990. "Διαφήμιση και το νόημα του χώρου", Στάχυ 1996, "Από την πόλη οθόνη στην πόλη σκηνή", Ελληνικά Γράμματα 2002 (Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου), "Μετέωροι χώροι της ετερότητας", εκδ. Αλεξάνδρεια, 2010, καθώς και σε συνεργασία με τη φωτογράφο Ε. Κώτσου, "Η υφή των πραγμάτων", Ίριδα 1996. Είναι επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, όπου διδάσκει αρχιτεκτονική σύνθεση και θεωρία στο προπτυχιακό και μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών. Ο δικτυακός σύνδεσμος για τον ανοιχτό χώρο έρευνας και εκπαίδευσης "Κατοικία και πόλη", είναι: http://courses.arch.ntua.gr/housing.htm.
Μπαλτάς, Αριστείδης
Συγγραφέας
Ο Αριστείδης Μπαλτάς γεννήθηκε το 1943 στην Κέρκυρα. Είναι ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας των Επιστημών του τμήματος Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών (πρ. Γενικού Τμήματος) του ΕΜΠ. Μετά τις βασικές σπουδές μηχανολόγου-ηλεκτρολόγου στο ΕΜΠ (1962-67), έκανε μεταπτυχιακά και διδακτορικό στη Θεωρητική Φυσική στο Πανεπιστήμιο Παρισίων XI (1972). Το 1982 εκλέχθηκε λέκτορας στον Τομέα Φυσικής του ΕΜΠ, το 1984 επίκουρος καθηγητής φιλοσοφίας και μεθοδολογίας της φυσικής στο ίδιο Τμήμα/Τομέα, το 1992 αναπληρωτής καθηγητής και το 2002 καθηγητής φιλοσοφίας των επιστημών. Στο πλαίσιο των ερευνητικών ενδιαφερόντων του ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την επιστημολογία του Λουί Αλτουσέρ, ως απόρροια της λεγόμενης Γαλλικής Σχολής Επιστημολογίας (Μπασελάρ, Canguilhem, Κοϋρέ, Cavailles), καθώς και με την αγγλοσαξονική φιλοσοφία της επιστήμης, με βάση τη σκέψη των K. Popper, T.S. Kuhn, I. Lakatos, P. Feyerabend, L. Laudan, κ.ά. Ενδιαφέρθηκε, επίσης, για τη φιλοσοφία της επιστήμης στο πλαίσιο μιας γενικότερης φιλοσοφικής θεώρησης του κόσμου και της γνώσης, με βάση το έργο των Βιτγκενστάιν, Νίτσε, Σπινόζα, Ντεριντά, McDowell, Μπένγιαμιν, κ.ά.Το 2002 τιμήθηκε με Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής για το βιβλίο του "Αντικείμενα και όψεις εαυτού" (εκδ. Εστία). Τον Δεκέμβριο του 2010 του απονεμήθηκε το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας στη μνήμη των Βασίλη Ξανθόπουλου-Στέφανου Πνευματικού.
Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ -υπήρξε μεταξύ εκείνων οι οποίοι υπέγραψαν την ιδρυτική διακήρυξη δημιουργίας του κόμματος- και πρόεδρος του Ινστιτούτου "Νίκος Πουλαντζάς".
Μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 ανέλαβε τα καθήκοντά του ως Υπουργός Παιδείας - Πολιτισμού και Θρησκευμάτων στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
