ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ

Περίληψη

Ο παρών τόμος περιλαμβάνει δεκαοχτώ Ex Libris, τα περισσότερα των οποίων (15) προέρχονται από την τακτική ανά Κυριακή συνεργασία της Μάρης στην εφημερίδα "Η Εποχή"· ένα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Οδός Πανός" και τα υπόλοιπα δύο είχαν παραμείνει ανέκδοτα· βρέθηκαν στα χαρτιά της σε προχωρημένο, ανολοκλήρωτο πάντως, στάδιο επεξεργασίας.

Δύο από τα πιο πάνω κείμενα είναι εκτενείς κριτικές για εκδόσεις έργων του Καβάφη (αλληλογραφία του με τον Ε.Μ. Φόρστερ, λεξικό παραθεμάτων του Αλεξανδρινού), και άλλα δύο κρίνουν καβαφικού ενδιαφέροντος βιβλία τρίτων, του Δημήτρη Παπανικολάου και της Έρσης Σωτηροπούλου, αντιστοίχως. Τρία άλλα κείμενα σχολιάζουν τα του "Έτους Καβάφη" (2013), ενώ τα λοιπά συνιστούν εμπεριστατωμένα και διεισδυτικά μελετήματα για τις σχέσεις του Αλεξανδρινού με τον Ξενόπουλο, τον Παλαμά, τον Σεφέρη, τον Παπαδιαμάντη. Σε όλα διακρίνεται το κάποτε πολύ αιχμηρό ειρωνικό χιούμορ της Μάρης και η βαθιά γνώση της των λογοτεχνικών θεμάτων.

Ο ευσυνείδητος και, ταυτόχρονα, ανήσυχος κριτικός δεν αποδέχεται ασυζητητί τα καθιερωμένα και δεν επαναπαύεται στις όποιες παγιωμένες αντιλήψεις. Κατά την κρατούσα άποψη, για παράδειγμα, οι σχέσεις μεταξύ Ξενόπουλου και Καβάφη, όπως και οι σχέσεις Καβάφη - Παλαμά έχουν μελετηθεί και διερευνηθεί επαρκώς, ίσως κατά τρόπο οριστικό. Στις σχετικές μελέτες της που δημοσιεύονται στον παρόντα τόμο η Μάρη ξαναπιάνει το νήμα από την αρχή και ξετυλίγει τις σκέψεις της με επαγωγικό, λεπτομερειακό, σχεδόν αστυνομικής υφής τρόπο, και επανεξετάζει τις σχέσεις προσώπων και κειμένων, αμφισβητώντας τις έως τώρα απόψεις που θεωρούνται τελεσίδικες.

Με ανάλογη μέθοδο εξετάζει τις "ασυνήθεις εκδοτικές και μεταφραστικές τύχες', όπως τις χαρακτηρίζει η ίδια, του καβαφικού ποιήματος "Τείχη". Στο μελέτημα αυτό είναι εμφανέστατη η άνεση με την οποία κινείται στο χώρο της καβαφικής βιβλιογραφίας, επισημαίνοντας παραλείψεις και προτείνοντας προσθήκες. Παρόμοια είναι η προσέγγισή της στο κείμενο που επιγράφεται "Η πρώτη φορά".