Ο ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΥ ΧΑΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Περίληψη

Στις "Συζητήσεις του με τον Pierre Cabanne" είναι η πρώτη φορά που ο Marcel Duchamp (1887-1968) -"ένας από τους πλέον ευφυείς ανθρώπους του 20ού αιώνα", όπως έλεγε ο Breton- μιλάει για τον εαυτό του και δίνει εξηγήσεις για τις πράξεις, τις αντιδράσεις, τα αισθήματα και τις επιλογές του.

Με τις πράξεις του ως δημιουργός, ο Marcel Duchamp δεν θέλησε να επιβάλει μια νέα επαναστατική γλώσσα αλλά να προτείνει μια πνευματική στάση· γι αυτό και οι συνεντεύεις αυτές αποτελούν ένα μάθημα ηθικής που εκπλήσσει. Αφυπνίζοντας μια ολόκληρη ήπειρο, την Αμερική, ευαισθητοποιώντας την απέναντι στη ζωντανή ζωγραφική, ευαισθητοποιήθηκε συγχρόνως και ο ίδιος, κατακτώντας την ελευθερία. Τα όσα πραγματοποίησε, σε χρονολογική σειρά, διαγράφουν την προοδευτική απελευθέρωση ενός ανθρώπου σε σχέση με την οικογένειά του, το περιβάλλον του, την εποχή του, την πραγματικότητα, την τέχνη του καιρού του, τους κανόνες της και τα παραδοσιακά της μέσα.

Από το "Γυμνό που κατεβαίνει μια σκάλα" και πέρα, του οποίου η παρουσίαση στο Armory Show στη Νέα Υόρκη, το 1913, γνώρισε σημαντική επιτυχία, ο Duchamp αποδεσμεύτηκε από τα εξωτερικά μέσα της ζωγραφικής για ν' ασχοληθεί πλέον μόνο με τη σημασία της, έξω όχι μόνον από την αναπαράσταση, από την οποία είχε ήδη απελευθερωθεί, αλλά έξω από το περιεχόμενό της. Προσπάθησε να πλησιάσει την πραγματικότητα του αντικειμένου που δημιουργείται με τη δική του πλαστική ταυτότητα μες στο απόλυτο του στόχου. Από τον Marcel Duchamp και πέρα, ανοίγεται η απόλυτη, αναγκαία αναθεώρηση όχι μόνο του περιεχομένου και της σημασίας του αντικειμένου, αλλά και της στάσης του δημιουργού απέναντί του. Τα ready-made του Duchamp, όπως η "Ρόδα ποδηλάτου" και η "Κρήνη-ουρητήριο", απέκτησαν σημαντική εμβέλεια, αφού πρώτα θεωρήθηκαν για κάμποσα χρόνια ως μια χαριτωμένη παλαβομάρα: η επιλογή του καλλιτέχνη αλλοιώνει τον αρχικό προορισμό του αντικειμένου, του ορίζει έναν απροσδόκητο εκφραστικό ρόλο.

Μισό αιώνα μετά, η αντι-καλλιτεχνική του χειρονομία φορτίζεται με μια νέα θετικότ