Από το Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα, η "κριτική θεωρία" ή "σχολή της Φρανκφούρτης" δεν σταμάτησε να δίνει γόνιμα ερεθίσματα για τη συγκρότηση μιας κοινωνικής θεωρίας, ικανής να δώσει μια αξιόπιστη περιγραφή του δεδομένου και την προοπτική μιας δυνατής απελευθερωτικής αλλαγής του. Τα κείμενα του τόμου αυτού αποτελούν μια πρώτη, συνολική όσο και πλουραλιστική, ελληνική συμβολή στη θεωρητική συζήτηση γύρω από αυτό το σημαντικό θεωρητικό-επιστημονικό εγχείρημα, συζήτηση η οποία συνεχίζεται αμείωτη διεθνώς. Οι ενότητες του τόμου ανασυγκροτούν την ανάπτυξη της κριτικής θεωρίας από το πρώιμο έργο του Χορκχάιμερ στον Αντόρνο και ύστερα στην επικοινωνιακή θεωρία του Χάμπερμας, παρακολουθώντας συγχρόνως τις μετατοπίσεις στον θεμελιωτικό προβληματισμό της. Όλα τα κείμενα του τόμου διαπερνώνται από την ίδια αγωνία για το μέλλον της "κριτικής θεωρίας", από την ίδια ώθηση για επανεξέταση της παράδοσης ενόψει των νέων θεωρητικών και πρακτικών καθηκόντων που θέτει η σύγχρονη πραγματικότητα.
Περίληψη
Από το Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα, η "κριτική θεωρία" ή "σχολή της Φρανκφούρτης" δεν σταμάτησε να δίνει γόνιμα ερεθίσματα για τη συγκρότηση μιας κοινωνικής θεωρίας, ικανής να δώσει μια αξιόπιστη περιγραφή του δεδομένου και την προοπτική μιας δυνατής απελευθερωτικής αλλαγής του. Τα κείμενα του τόμου αυτού αποτελούν μια πρώτη, συνολική όσο και πλουραλιστική, ελληνική συμβολή στη θεωρητική συζήτηση γύρω από αυτό το σημαντικό θεωρητικό-επιστημονικό εγχείρημα, συζήτηση η οποία συνεχίζεται αμείωτη διεθνώς. Οι ενότητες του τόμου ανασυγκροτούν την ανάπτυξη της κριτικής θεωρίας από το πρώιμο έργο του Χορκχάιμερ στον Αντόρνο και ύστερα στην επικοινωνιακή θεωρία του Χάμπερμας, παρακολουθώντας συγχρόνως τις μετατοπίσεις στον θεμελιωτικό προβληματισμό της. Όλα τα κείμενα του τόμου διαπερνώνται από την ίδια αγωνία για το μέλλον της "κριτικής θεωρίας", από την ίδια ώθηση για επανεξέταση της παράδοσης ενόψει των νέων θεωρητικών και πρακτικών καθηκόντων που θέτει η σύγχρονη πραγματικότητα.
Ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης (1944-2004) γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, απ' όπου έλαβε και το διδακτορικό του δίπλωμα. Δίδαξε στα Πανεπιστήμια της Φρανκφούρτης και του Gottingen του οποίου υπήρξε υφηγητής (Habilitation) και μόνιμος καθηγητής. Διετέλεσε καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (1981-1987) και, εν συνεχεία, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1988-2004). Συμμετείχε στη σύνταξη του περιοδικού "Αξιολογικά". "Έφυγε" από καρδιακή προσβολή στην Αθήνα, στις 13 Δεκεμβρίου 2004, κατά τη διάρκεια παρουσίασης βιβλίου.
Σαγκριώτης, Γιώργος
Συγγραφέας
Ο Γιώργος Σαγκριώτης είναι διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου. Διδάσκει φιλοσοφία και κοινωνιολογία στο Πάντειο και στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Μεταξύ άλλων έχει μεταφράσει έργα των Hegel, Freud και W. Benjamin.
Τερζάκης, Φώτης
Συγγραφέας
Ο Φώτης Τερζάκης γεννήθηκε το 1959 στην Πάτρα. Ίδρυσε και διηύθυνε τις εκδόσεις "Praxis" (1982-1990), ενώ υπήρξε τακτικός συνεργάτης των εκδόσεων "Πρίσμα" (1990-94). Από το 1998 σχεδιάζει και επιμελείται τη σειρά "Ιστάρ. Ανθρωπολογία της σεξουαλικότητας" στις εκδόσεις "Οξύ". Έχει εργαστεί ερευνητικά, στο πλαίσιο σεμιναρίων, σε ποικίλους τομείς των ανθρωπιστικών επιστημών. Από το 1992 συνδιοργανώνει ένα Ανεξάρτητο Θρησκειολογικό Σεμινάριο, που το 1997 οδήγησε στη δημιουργία της Εταιρείας Θρησκειολογικών Ερευνών (της οποίας υπήρξε ιδρυτικό μέλος και πρώτος γραμματέας), ενώ ήταν από τους βασικούς συντάκτες του "Θρησκειολογικού Λεξικού" των εκδόσεων "Ελληνικά Γράμματα". Έχει δημοσιεύσει πολλά δοκίμια και κριτικές στον περιοδικό Τύπο, συνεργάζεται δε ως βιβλιοκριτικός με τις εφημερίδες "Ελευθεροτυπία" και "Καθημερινή". Έχει επίσης παρουσιάσει μεγάλο αριθμό μεταφράσεων σε συναφή πεδία. Έργα του είναι: "Τα αίματα της γλώσσας". "Έξι ποιήματα" (Όστρακα, Πάτρα 1988)· "Φύση και κοινωνία: γενεαλογία ενός τύπου συνείδησης και μιας σχέσης κυριαρχίας" (Έρασμος, 1990)· "Σημειώσεις για μιαν ανθρωπολογία της μουσικής" (Πρίσμα, 1990)· "Φιλελευθερισμός και τρομοκρατία. Πολιτικά κείμενα" (Πρίσμα, 1991)· "Οι αντίποδες του '60: πίσω από τη διφορούμενη έννοια του μεταμοντερνισμού και μέσα από τα νέα κοινωνικά κινήματα" (Πρίσμα, 1992)· "Το φάντασμα μιας δεκαετίας: κουλτούρα και εναλλακτικός πολιτισμός στη δεκαετία του 1960" (συλλ. τόμος, επιμ. με τη Σώτη Τριανταφύλλου, Δελφίνι, 1994)· "Φιλοσοφικός ρεφορμισμός. Προβλήματα διαλεκτικής και ολότητας στη φιλοσοφία και την πολιτική θεωρία του Jurgen Habermas" (Έρασμος, 1996)· "Η διαλεκτική επαναπροσδιορισμένη. Συμβολή στη διερεύνηση των φιλοσοφικών και ανθρωπολογικών θεμελίων μιας έννοιας" (Φιλίστωρ, 1996)· "Μελέτες για το ιερό" (Ελληνικά Γράμματα, 1997)· "Ανορθολογισμός, φονταμενταλισμός και θρησκευτική αναβίωση: τα χρώματα της σκακιέρας" (Ελληνικά Γράμματα, 1998)· "Τα ονόματα του Διονύσου. Προαναγγελίες μιας διαρκώς ματαιούμενης έλευσης" (Οξύ, 2000).
Κουζέλης, Γεράσιμος
Συγγραφέας
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Σπούδασε κοινωνιολογία και φιλοσοφία στο Μάρμπουργκ και τη Φραγκφούρτη, όπου πήρε και το διδακτορικό του δίπλωμα. Είναι καθηγητής Επιστημολογίας και Κοινωνιολογίας της Γνώσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει ασχοληθεί ερευνητικά και συγγραφικά με την «κριτική θεωρία», την κοινωνιολογία της γνώσης, της εκπαίδευσης και της τεχνολογίας, την επιστημολογία των κοινωνικών επιστημών, τις μορφές εξουσίας στις καθημερινές σχέσεις, τη φτώχεια και τον ρατσισμό. Έργα του: "Das symbolische Mehrprodukt" (1985), "Από τον βιωματικό στον επιστημονικό κόσμο. Ζήτημα κοινωνικής αναπαραγωγής της γνώσης" (1992), "Η Κριτική Θεωρία σήμερα" (2000) κ.ά.
Ξηροπαΐδης, Γιώργος
Συγγραφέας
Ο Γιώργος Ξηροπαΐδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1958. Σπούδασε φιλοσοφία, γερμανική και κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα τη φιλοσοφία της γλώσσας του ύστερου Χάιντεγκερ. Είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο γνωστικό αντικείμενο της φιλοσοφίας της γλώσσας και της θεωρίας της λογοτεχνίας. Οι δημοσιεύσεις του περιστρέφονται γύρω από την τρίτη "Κριτική" του Καντ, τη φαινομενολογία (Χούσερλ), τη φιλοσοφική ερμηνευτική (Χάιντεγκερ και Γκάνταμερ), την κριτική θεωρία (Αντόρνο και Χάμπερμας) και την ιστορία των αισθητικών ιδεών (Καντ, Γερμανικός Ιδεαλισμός, Ρομαντισμός).
Καβουλάκος, Κωνσταντίνος
Συγγραφέας
Ο Κωνσταντίνος Καβουλάκος γεννήθηκε το 1967 στην Αθήνα, όπου σπούδασε κοινωνιολογία και κοινωνική και πολιτική φιλοσοφία Είναι επίκουρος καθηγητής φίλο σοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, όπου στα τέλη του 2011 εκλέχθηκε αναπληρωτής καθηγητής κοινωνικής και πολιτικής φιλοσοφίας και φιλοσοφίας του πολιτισμού. Είναι ο συγγραφέας των βιβλίων: "Γιούργκεν Χάμπερμας: Τα θεμέλια ταυ Λόγου και της κριτικής κοινωνικής θεωρίας" (Πόλις, 1996) και "Πέρα από τη μεταφυσική και τον επιστημονισμό: Ο διεπιστημονικός υλισμός του Max Horkheimer" (Αλεξάνδρεια, 2001). Έχει επιμεληθεί τους συλλογικούς τόμους: "Κριτική θεωρία: Παράδοση και προοπτικές" (Νήσος, 2003), "Ιμμάνουελ Καντ. Πρακτικός Λόγος και νεωτερικότητα" (Αλεξάνδρεια, 2006) και "Η Φαινομενολογία. του πνεύματος" του Γκ. Β. Φ. Χέγκελ. "Ερμηνευτικές προσεγγίσεις" (Αλεξάνδρεια, 2009). Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά και έχει μεταφράσει φιλοσοφικά έργα της ευρύτερης παράδοσης της κριτικής θεωρίας (G. Lukacs, J. Habermas, A. Wellmer, A. Honneth).
Λαβράνου, Αλίκη
Συγγραφέας
Η Αλίκη Λαβράνου γεννήθηκε το 1963 στον Πειραιά. Σπούδασε κοινωνικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Gottingen της Γερμανίας και στο ίδιο πανεπιστήμιο εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή με τίτλο "Historizitat und Verbindlichkeit von Werten. Zu Gustav Hugos Rechtsphilosophie und zu Friedrich Carl von Savignys Rechtslehre". Δίδαξε κοινωνική θεωρία,πολιτική θεωρία και θεωρία κοινωνικής πολιτικής στα Τμήματα Κοινωνιολογίας και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου του Gottingen, στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σήμερα διδάσκει κοινωνική θεωρία και επιστημολογία των κοινωνικών επιστημών στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της επιστημονικής επιθεώρησης "Αξιολογικά".
Μαγγίνη, Γκόλφω
Συγγραφέας
Η Γκόλφω Μαγγίνη είναι καθηγήτρια φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων. Σπούδασε φιλοσοφία στα Πανεπιστήµια Αθηνών, Παρισίων IV και XII καθώς και στο SUNY at Stony Brook. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στη νεότερη και σύγχρονη φιλοσοφία, τη φαινοµενολογία, τη φιλοσοφία της τεχνολογίας και τη σύγχρονη πρακτική φιλοσοφία.
