Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε τόσο καθοριστική εμπλοκή στο Κυπριακό όσο κανένας άλλος πολιτικός της σύγχρονης Ελλάδας. Έχοντας ο ίδιος διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις τελευταίες κρητικές επαναστάσεις αλλά και στα πρώτα βήματα της Κρητικής Πολιτείας, ήταν ο πρωθυπουργός που ενέταξε την Κύπρο στη σειρά των προτεραιοτήτων των ελληνικών εθνικών διεκδικήσεων, συζήτησε για πρώτη φορά με τους Βρετανούς το ενδεχόμενο παραχώρησης του νησιού στην Ελλάδα, ενώ εμφύσησε στους Έλληνες Κυπρίους τη βεβαιότητα για την ευόδωση των πολιτικών τους στόχων, ύστερα από τους Βαλκανικούς πολέμους και τον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1931, και αφού μεσολάβησε η μικρασιατική καταστροφή, ο ίδιος προέβη στη σκληρή και πολυσυζητημένη αποδοκιμασία της οκτωβριανής κυπριακής εξέγερσης. Ουσιαστικά, η πολιτική του Βενιζέλου στο Κυπριακό συνοψίζει τις αντιφάσεις και τα όρια της πολιτικής του "εθνικού κέντρου" απέναντι στο τελευταίο αλυτρωτικό κίνημα της νεοελληνικής ιστορίας. Aυτή η πολύπλευρη ανάμειξη του Ελευθέριου Βενιζέλου στο κυπριακό ζήτημα παρουσιάζεται σφαιρικά και αναδεικνύεται στον παρόντα συλλογικό τόμο. Γράφουν οι Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης, Πέτρος Παπαπολυβίου, Diana Markides, Ζήσης Φωτάκης, Γιώργος Γεωργής, Χριστίνα-Έβελυν Χριστοδουλίδου, Φίλιππος Κάραμποτ, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Ιωάννης Π. Πικρός και Γιώργος Καζαμίας.
Περίληψη
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε τόσο καθοριστική εμπλοκή στο Κυπριακό όσο κανένας άλλος πολιτικός της σύγχρονης Ελλάδας. Έχοντας ο ίδιος διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις τελευταίες κρητικές επαναστάσεις αλλά και στα πρώτα βήματα της Κρητικής Πολιτείας, ήταν ο πρωθυπουργός που ενέταξε την Κύπρο στη σειρά των προτεραιοτήτων των ελληνικών εθνικών διεκδικήσεων, συζήτησε για πρώτη φορά με τους Βρετανούς το ενδεχόμενο παραχώρησης του νησιού στην Ελλάδα, ενώ εμφύσησε στους Έλληνες Κυπρίους τη βεβαιότητα για την ευόδωση των πολιτικών τους στόχων, ύστερα από τους Βαλκανικούς πολέμους και τον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1931, και αφού μεσολάβησε η μικρασιατική καταστροφή, ο ίδιος προέβη στη σκληρή και πολυσυζητημένη αποδοκιμασία της οκτωβριανής κυπριακής εξέγερσης. Ουσιαστικά, η πολιτική του Βενιζέλου στο Κυπριακό συνοψίζει τις αντιφάσεις και τα όρια της πολιτικής του "εθνικού κέντρου" απέναντι στο τελευταίο αλυτρωτικό κίνημα της νεοελληνικής ιστορίας. Aυτή η πολύπλευρη ανάμειξη του Ελευθέριου Βενιζέλου στο κυπριακό ζήτημα παρουσιάζεται σφαιρικά και αναδεικνύεται στον παρόντα συλλογικό τόμο. Γράφουν οι Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης, Πέτρος Παπαπολυβίου, Diana Markides, Ζήσης Φωτάκης, Γιώργος Γεωργής, Χριστίνα-Έβελυν Χριστοδουλίδου, Φίλιππος Κάραμποτ, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Ιωάννης Π. Πικρός και Γιώργος Καζαμίας.
O Κωνσταντίνος Δ. Σβολόπουλος είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και ομότιμος καθηγητής της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πολιτικές Επιστήμες στα Πανεπιστήμια Στρασβούργου και Παρισίων. Ανακηρύχθηκε διδάκτωρ στα Πανεπιστήμια Στρασβούργου και Αθηνών και υφηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης όπου και διετέλεσε καθηγητής της Ιστορίας των Διεθνών Σχέσεων (1981-1989). Kατά τα έτη 1962-1965 κατέταξε το αρχείο Eλευθερίου Bενιζέλου του Mουσείου Mπενάκη. Ιστορικός μεγάλου κύρους, διετέλεσε επί εννέα χρόνια διευθυντής του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, του οποίου παραμένει μέχρι σήμερα επίτιμος διευθυντής, ενώ υπήρξε ένας εκ των τριών ιδρυτών (και σήμερα διευθυντής) του Ιδρύματος Κωνσταντίνου Καραμανλή, μαζί με τους K. Tσάτσο και K. Tρυπάνη. Tο 1989 εξελέγη καθηγητής της Iστορίας του Nεωτέρου Eλληνισμού στο Πανεπιστήμιο Aθηνών. To 2003 η ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών αναγνωρίζοντας το σημαντικότατο έργο του καθηγητή Σβολόπουλου τον εξέλεξε τακτικό μέλος της στην έδρα της "Ιστορίας του Ελληνισμού κατά τους Νεώτερους Χρόνους". Μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του Iδρύματος Nτε Γκωλ και επίτιμος εταίρος της Eταιρείας NA Eυρώπης του Mονάχου. Kύρια αυτοτελή έργα: "O Eλευθέριος Bενιζέλος και η πολιτική κρίσις εις την Aυτόνομον Kρήτην, 1901-1906", Aθήνα (1974), "Tο Bαλκανικόν Σύμφωνον και η ελληνική εξωτερική πολιτική, 1928-1934" (Aθήνα 1974), "Aνέκδοτον κείμενον του Eλευθερίου Bενιζέλου" (Aθήνα 1974), "H ελληνική εξωτερική πολιτική μετά την Συνθήκην της Λωζάνης: η κρίσιμος καμπή, Iούλιος-Δεκέμβριος 1928" (Θεσσαλονίκη 1977), "Yπουργείο Eξωτερικών, 1940-41. Eλληνικά διπλωματικά έγγραφα" (Aθήνα 1980), "H ελληνική εξωτερική πολιτική, 1900-1945" (Aθήνα 1992), "Kωνσταντινούπολη, 1856-1908: η ακμή του Eλληνισμού" (Aθήνα 1994), "H οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας. Iστορική επισκόπηση" (Θεσσαλονίκη 1996), "Kωνσταντίνος Kαραμανλής: Aρχείο, γεγονότα και κείμενα", (επιμ. 12 τόμοι) (Aθήνα 1992-1997), "Alexandre Ypsilanti, Correspondance inedite, 1816-1828" (Thessaloniki 1999), "Eλευθέριος Bενιζέλος:12 μελετήματα" (Aθήνα 1999), "H ελληνική εξωτερική πολιτική, 1945-1981" (Aθήνα 2001), "Xαϊδάρι, 8 Σεπτεμβρίου 1944. H αόρατη στρατιά στο απόσπασμα" (Aθήνα 2002), "Tο καθεστώς των νησίδων του νοτιοανατολικού Aιγαίου. H μαρτυρία των πηγών" (Aθήνα 2002), "Η γένεση της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού", (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2006), "Προμαχώντας στο Μεσολόγγι" (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2007), "Η απόφαση για την επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στην Μ. Ασία (Ίκαρος 2009), "Κατακτώντας την ανεξαρτησία", (Πατάκης 2010).
Παπαδάκης, Νικόλαος Ε.
Συγγραφέας
O Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης (Παπαδής) γεννήθηκε στον Βάμο Χανίων. Είναι δικηγόρος, γενικός διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών "Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος" (Χανιά), από τη σύστασή του, το 2000.
Έχουν κυκλοφορήσει μελέτες του με θέμα τον Βενιζέλο και την εποχή του. Έχει γράψει πληθώρα άρθρων και έχει επιμεληθεί συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων για επιμέρους τομείς του έργου του Βενιζέλου, την ιστορία της Κρήτης, τη Μικρασιατική Εκστρατεία και το Κυπριακό. Βιβλία του έχουν μεταφραστεί στην αγγλική και τη σερβική γλώσσα.
Γεωργής, Γιώργος
Συγγραφέας
Ο Γιώργος Γεωργής γεννήθηκε στο Παραλίμνι της Κύπρου το 1946 και αποφοίτησε από το γυμνάσιο Αρρένων της κατεχόμενης Αμμοχώστου. Πτυχιούχος και διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρώτος γενικός γραμματέας της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Φοιτητών και Νέων Επιστημόνων (ΠΟΦΝΕ). Δίδαξε σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Από το 1976 ως το 1982 εργάστηκε στο Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών της Κυπριακής Δημοκρατίας και, στη συνέχεια, ανέλαβε Μορφωτικός Ακόλουθος της Κύπρου στην Ελλάδα, 1982-1994 και 1997-2000. Ιδρυτής και πρώτος διευθυντής του Σπιτιού της Κύπρου στην ελληνική πρωτεύουσα (1987-1994, 1997-2000). Από το 1994 μέχρι και το 1997, visiting research associate στο Κing's College του Λονδίνου και συνεργάτης ερευνητής στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Κύπρου. Αναπληρωτής καθηγητής της Ιστορίας του Νεότερου Ελληνισμού στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, ασχολείται συστηματικά με την Πολιτική και Διπλωματική Ιστορία του Ελληνικού Κράτους, με την Ιστορία του κυπριακού εθνικού κινήματος, την Πολιτική Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας 1959-1974 και τον διπλωμάτη Σεφέρη. Έχει τιμηθεί με τον Ταξιάρχη του Φοίνικος της Ελληνικής Δημοκρατίας και με εύφημη μνεία της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει γράψει 12 βιβλία και πολλά άρθρα σε συλλογικούς τόμους και περιοδικά. Από το 2005 ώς το 2009 διετέλεσε Πρέσβης της Κύπρου στην Ελλάδα, με παράλληλη διαπίστευση στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Αλβανία.
Markides, Diana
Συγγραφέας
Η Νταϊάνα Μαρκίδη είναι ιστορικός. Mελετά τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου και της Ανατολικής Μεσογείου.
Μεταξύ πολλών άλλων ιστορικών μελετών, έχει δημοσιεύσει το βιβλίο "Cyprus 1957-1963: From Colonial Conflict to Constitutional Crisis", Minneapolis: MEEM, 2001, και μαζί με τον Robert Holland το βιβλίο "The British and The Hellenes: Struggles for Mastery in the Eastern Mediterranean 1864-1960", Oxford: Oxford University Press, 2006, το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Runciman.
Καζαμίας, Γιώργος
Συγγραφέας
Ο Γιώργος Καζαμίας είναι επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Πικρός, Ιωάννης Π. 1938-2008
Συγγραφέας
Ο Ιωάννης Π. Πικρός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1938. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες και ιστορία στην Αθήνα και στο Λονδίνο. Ασχολήθηκε με θέματα ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Έργα του: "Η ελληνοτουρκική κρίση του 1897", για την "Ιστορία του ελληνικού έθνους" της Εκδοτικής Αθηνών, "Ο Βενιζέλος και το κυπριακό ζήτημα", εκδόσεις Φιλιππότη, "Τουρκικός επεκτατισμός", εκδόσεις Εστίας.
Πέθανε το 2008, αφήνοντας ημιτελές το επόμενο έργο του για το Κυπριακό.
Καζαμίας, Γιώργος
Συγγραφέας
Ο Γιώργος Καζαμίας είναι επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Χατζηβασιλείου, Ευάνθης
Συγγραφέας
O Ευάνθης Χατζηβασιλείου (γενν. 1966) αποφοίτησε από τη Νοµική Σχολή του ΑΠΘ το 1987 και το 1992 αναγορεύθηκε διδάκτωρ της Ιστορίας Διεθνών Σχέσεων από το London School of Economics. Σήµερα υπηρετεί ως καθηγητής της Ιστορίας του Μεταπολεµικού Κόσµου στο Τµήµα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών, καθώς και ως γενικός γραµµατέας του Ιδρύµατος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισµό και τη Δηµοκρατία. Το έργο του περιλαµβάνει µελέτες και βιβλία για την Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων κατά την περίοδο 1870-1991, την ελληνική εξωτερική πολιτική, την ελληνική πολιτική ιστορία του 20ού αιώνα και το κυπριακό ζήτηµα. Διευθύνει τη σειρά «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία» των Εκδόσεων Πατάκη και επιµελείται την ιστορική σελίδα της κυριακάτικης Καθηµερινής.
