Ο συλλογικός αυτός τόμος συνοψίζει τη μέχρι σήμερα ελληνική εμπειρία σχετικά με τις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις προσέγγισης της πολιτισμικής κληρονομιάς από παιδιά και εφήβους και συζητά βασικές προκλήσεις για το μέλλον. Οι έννοιες της εμπειρίας και της ερμηνείας ως βασικών συνιστωσών της εκπαιδευτικής αξιοποίησης χώρων πολιτισμικής αναφοράς (αρχαιολογικών χώρων, μουσείων, ιστορικού τοπίου), καθώς και τα διαφορετικά πολιτισμικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται εκπαιδευτικά (εκθέσεις, προγράμματα, εκπαιδευτικό υλικό, εφαρμογές νέων τεχνολογιών) αναλύονται σε θεωρητικό επίπεδο και παρουσιάζονται πρακτικές εφαρμογές από την ελληνική πραγματικότητα.
Τα κεφάλαια του παρόντος τόμου, γραμμένα από πανεπιστημιακούς και ειδικούς που εργάζονται σε πολιτισμικούς φορείς (αρχαιολόγους, ιστορικούς, εκπαιδευτικούς, μουσειοπαιδαγωγούς, μουσειολόγους), οριοθετούν ένα πλαίσιο συζήτησης για τη μουσειοπαιδαγωγική στις απαρχές του 21ου αιώνα.
Περιέχονται τα κείμενα: - Νίκη Νικονάνου και Κώστας Κασβίκης, "Εκπαιδευτικά ταξίδια στο χρόνο: παρελθόν - παρόν - μέλλον" - Κώστας Κωτσάκης, "Υλικός πολιτισμός και ερμηνεία στη σύγχρονη αρχαιολογική θεωρία" - Αλεξάνδρα Μπούνια και Νίκη Νικονάνου, "Μουσειακά αντικείμενα και ερμηνεία: δημιουργώντας την εμπειρία, επιδιώκοντας την επικοινωνία" - Ειρήνη Νάκου, "Προσεγγίζοντας το παρελθόν στο παρόν με διαφορετικά πολιτισμικά εργαλεία" - Κώστας Κασβίκης και Ανδρέας Ανδρέου, "Περιβάλλοντα ιστορικής εκπαίδευσης εκτός σχολείου: ιστορικό τοπίο, αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία, μνημεία και "τόποι" πολιτισμικής αναφοράς" - Ευαγγελία Δημαράκη, "Ψηφιακή διαμεσολάβηση της μάθησης για το παρελθόν: σχεδιασμός εφαρμογών για την ενορχήστρωση μαθησιακής δραστηριότητας" - Τέτη Χατζηνικολάου, "Η μουσειοπαιδαγωγική στην Ελλάδα και ο ρόλος του ICOM στην πορεία μιας τριακονταετίας" - Χρυσάνθη Μαυροπούλου - Τσιούμη, "Πολιτιστική κληρονομιά και εκπαίδευση. Γιατί και πώς" - Στέλλα Χρυσουλάκη και Εύη Πίνη, "Το κόκκινο νήμα: αρχαιολογικές εκπαιδευτικές εκθέσεις" - Εύα
Περίληψη
Ο συλλογικός αυτός τόμος συνοψίζει τη μέχρι σήμερα ελληνική εμπειρία σχετικά με τις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις προσέγγισης της πολιτισμικής κληρονομιάς από παιδιά και εφήβους και συζητά βασικές προκλήσεις για το μέλλον. Οι έννοιες της εμπειρίας και της ερμηνείας ως βασικών συνιστωσών της εκπαιδευτικής αξιοποίησης χώρων πολιτισμικής αναφοράς (αρχαιολογικών χώρων, μουσείων, ιστορικού τοπίου), καθώς και τα διαφορετικά πολιτισμικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται εκπαιδευτικά (εκθέσεις, προγράμματα, εκπαιδευτικό υλικό, εφαρμογές νέων τεχνολογιών) αναλύονται σε θεωρητικό επίπεδο και παρουσιάζονται πρακτικές εφαρμογές από την ελληνική πραγματικότητα.
Τα κεφάλαια του παρόντος τόμου, γραμμένα από πανεπιστημιακούς και ειδικούς που εργάζονται σε πολιτισμικούς φορείς (αρχαιολόγους, ιστορικούς, εκπαιδευτικούς, μουσειοπαιδαγωγούς, μουσειολόγους), οριοθετούν ένα πλαίσιο συζήτησης για τη μουσειοπαιδαγωγική στις απαρχές του 21ου αιώνα.
Περιέχονται τα κείμενα: - Νίκη Νικονάνου και Κώστας Κασβίκης, "Εκπαιδευτικά ταξίδια στο χρόνο: παρελθόν - παρόν - μέλλον" - Κώστας Κωτσάκης, "Υλικός πολιτισμός και ερμηνεία στη σύγχρονη αρχαιολογική θεωρία" - Αλεξάνδρα Μπούνια και Νίκη Νικονάνου, "Μουσειακά αντικείμενα και ερμηνεία: δημιουργώντας την εμπειρία, επιδιώκοντας την επικοινωνία" - Ειρήνη Νάκου, "Προσεγγίζοντας το παρελθόν στο παρόν με διαφορετικά πολιτισμικά εργαλεία" - Κώστας Κασβίκης και Ανδρέας Ανδρέου, "Περιβάλλοντα ιστορικής εκπαίδευσης εκτός σχολείου: ιστορικό τοπίο, αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία, μνημεία και "τόποι" πολιτισμικής αναφοράς" - Ευαγγελία Δημαράκη, "Ψηφιακή διαμεσολάβηση της μάθησης για το παρελθόν: σχεδιασμός εφαρμογών για την ενορχήστρωση μαθησιακής δραστηριότητας" - Τέτη Χατζηνικολάου, "Η μουσειοπαιδαγωγική στην Ελλάδα και ο ρόλος του ICOM στην πορεία μιας τριακονταετίας" - Χρυσάνθη Μαυροπούλου - Τσιούμη, "Πολιτιστική κληρονομιά και εκπαίδευση. Γιατί και πώς" - Στέλλα Χρυσουλάκη και Εύη Πίνη, "Το κόκκινο νήμα: αρχαιολογικές εκπαιδευτικές εκθέσεις" - Εύα
Η Αλεξάνδρα Μπούνια είναι επίκουρος καθηγήτρια μουσειολογίας στο τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Σπούδασε αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές μουσειολογίας στο Πανεπιστήμιο του Leicester στη Μ. Βρετανία με υποτροφίες του Κληροδοτήματος Μαρίας Κασιμάτη και του Ι.Κ.Υ.
Πίνη, Εύη
Συγγραφέας
Η Εύη Πίνη σπούδασε αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Από το 1990 εργάζεται στου Υπουργείο Πολιτισμού, στο τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Επικοινωνίας, όπου σχεδιάζει αρχαιολογικές εκπαιδευτικές εκθέσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους τόσο στην Αθήνα όσο και στην περιφέρεια.
Δημαράκη, Ευαγγελία Β.
Συγγραφέας
Η Ευαγγελία Δημαράκη έχει πραγματοποιήσει τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές της σπουδές στην Εκπαιδευτική Τεχνολογία στο Teachers College, Columbia University της Νέας Υόρκης. Από το 2002 διδάσκει στο τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγίου μαθήματα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας, Σχεδιασμού Πολυμέσων και Εκπαιδευτικών Εφαρμογών για Μουσεία με χρήση Πολυμέσων.
Κασβίκης, Κώστας
Συγγραφέας
Ο Δρ Κώστας Κασβίκης είναι δάσκαλος και αρχαιολόγος. Εργάστηκε στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το ακαδημαϊκό έτος 2006-2007 αποσπάστηκε ως ειδικός επιστήμονας στο ΠΤΔΕ Φλώρινας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, στο οποίο εργάζεται σήμερα ως λέκτορας. Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης και μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο του ΠΤΔΕ Θεσσαλονίκης "Δημ. Γληνός". Στη συνέχεια, αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο ίδιο τμήμα και εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα: "Αρχαιολογικές αφηγήσεις και εκπαίδευση: ανάλυση περιεχομένου και εικονογράφησης στα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού". Έχει εργαστεί ως ερευνητής σε ελληνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα και έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει εκπαιδευτικά προγράμματα σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία (Προϊστορική Τούμπα Θεσσαλονίκης, Παλιάμπελα Κολινδρού, Τελόγλειο Ίδρυμα, Μουσείο Ύδρευσης Θεσσαλονίκης). Έχει λάβει μέρος με εισηγήσεις σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Το ερευνητικό και συγγραφικό του έργο προσανατολίζεται σε ζητήματα διδακτικής της ιστορίας, μουσειοπαιδαγωγικής και αρχαιολογικής εκπαίδευσης.
Γκότσης, Στάθης
Συγγραφέας
Ο Στάθης Γκότσης σπούδασε ιστορία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Εργάζεται από το 1991 στο Υπουργείο Πολιτισμού, αρχικά στο Κέντρο Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και από το 2000 στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο, όπου από το 2002 είναι υπεύθυνος του Γραφείου Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων.
Ανδρέου, Ανδρέας, αρχαιολόγος - ιστορικός
Συγγραφέας
Ο Ανδρέας Ανδρέου είναι αρχαιολόγος-ιστορικός. Σπούδασε αρχαιολογία, αρχαία ιστορία και βυζαντινολογία στο Πανεπιστήμιο του Mainz της Γερμανίας, όπου εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στην κλασική αρχαιολογία. Έχει δημοσιεύσει μονογραφίες και σημαντικό αριθμό άρθρων σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά και συλλογικούς τόμους, με θέμα τη διδακτική της ιστορίας, την τοπική ιστορία και τη μουσειακή εκπαίδευση, αντικείμενα τα οποία διδάσκει σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στο τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής Φλώρινας, ως αναπληρωτής καθηγητής.
Νάκου, Ειρήνη
Συγγραφέας
Η Ειρήνη Νάκου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Σπούδασε ιστορία-αρχαιολογία και αγγλική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή με θέμα "Η ιστορική σκέψη των παιδιών μέσα σε μουσειακό περιβάλλον" στο University of London Institute of Education. Ειδικεύεται στη διδακτική της ιστορίας και τη μουσειοπαιδαγωγική. Είναι επίκουρος καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Έχει γράψει πολλά βιβλία για παιδιά και για νέους.
Μαυροπούλου - Τσιούμη, Χρυσάνθη
Συγγραφέας
Η Χρυσάνθη Μαυροπούλου - Τσιούμη γεννήθηκε το 1939. Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης και ιστορία της τέχνης στη Χαϊδελβέργη. Πήρε το διδακτορικό δίπλωμά της το 1973 από το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Η θητεία της στην Αρχαιολογική Υπηρεσία άρχισε το 1965 και διεκόπη για πέντε χρόνια από το 1969 έως το 1975, οπότε εργάστηκε ως ερευνήτρια στο Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών και δύο χρόνια στη Γερμανία ως υπότροφος του Ιδρύματος Αlexander von Humboldt. Το 1975 επανήλθε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και το 1981, όταν πέρασαν αποκλειστικά στην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων οι αναστηλώσεις των μνημείων της Θεσσαλονίκης μετά τους σεισμούς του 1978, ανέλαβε τη διεύθυνση της Εφορείας και συνέχισε το αναστηλωτικό έργο. Το διάστημα 1986-2006 ήταν καθηγήτρια της αισθητικής παιδείας στο τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από το 2007 είναι ομότιμη καθηγήτρια του ίδιου πανεπιστημίου.
Επιστημονικά ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της βυζαντινής τέχνης, ιδιαίτερα όμως με τη βυζαντινή ζωγραφική.
Τσιτούρη, Αμαλία
Συγγραφέας
Η Αμαλία Τσιτούρη σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μουσειολογία στο Leicester University της Αγγλίας, με ειδίκευση στη μουσειακή εκπαίδευση. Από το 1991 εργάζεται στο Υπουργείο Πολιτισμού, στους τομείς του σχεδιασμού, εκθέσεων και εκπαιδευτικών δράσεων για ποικίλες κατηγορίες κοινού, αλλά και εφαρμογών που αξιοποιούν τεχνολογίες αιχμής για την προβολή της πολιτισμικής κληρονομιάς. Είναι εκπρόσωπος του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων- ICOM στη Διεθνή Επιτροπή Committee for Education and Cultural Action.
Χατζηνικολάου, Τέτη
Συγγραφέας
Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ' όπου έλαβε πτυχία βυζαντινών και νεοελληνικών σπουδών και ιστορίας-αρχαιολογίας. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές ιστορίας της μεσαιωνικής και νεότερης τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης (1974-1976). Απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο (DEA) από το τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών (1977) και στο Κέντρο Σπουδών Αρχιτεκτονικής A. Palladio στη Vicenza της Ιταλίας (1979). Απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο (DEA) από το τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Paris I (Πάνθεον, Σορβόννη) (1988). Από το 1978 εργάζεται στο Υπουργείο Πολιτισμού, στη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την οποία διευθύνει από το 1997. Είναι ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM), στο οποίο διετέλεσε γενική γραμματέας και πρόεδρος.
Κωτσάκης, Κώστας
Συγγραφέας
Ο Κώστας Κωστάκης είναι καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. Έχει διδάξει στην Πολυτεχνική Σχολή Θεσσαλονίκης, στο Πανεπιστήμιο της Θράκης, καθώς και στα Πανεπιστήμια του Cambridge και του Sheffield της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι διευθυντής της πανεπιστημιακής ανασκαφής του νεολιθικού οικισμού στα Παλιάμπελα Κολινδρού και έχει διεξαγάγει ανασκαφές σε μεγάλο αριθμό θέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Χρυσουλάκη, Στέλλα
Συγγραφέας
Η Στέλλα Χρυσουλάκη γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε φιλολογία στη Γαλλία και αρχαιολογία στην Αθήνα. Υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή στη Σορβόννη το 1981. Ήταν και παραμένει αρχαιολόγος πεδίου, και ευτύχησε να διευθύνει αρχαιολογικές έρευνες στην Κρήτη, μια και ειδικεύτηκε στην αρχαιολογία της εποχής του χαλκού στο Αιγαίο. Είναι προϊσταμένη στο Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Επικοινωνίας του ΥΠ.ΠΟ.Τ.
Φουρλίγκα, Εύα
Συγγραφέας
Η Εύα Φουρλίγκα είναι αρχαιολόγος με μεταπτυχιακές σπουδές στη μουσειολογία. Σπούδασε αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έκανε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο Πανεπιστήμιο του Leicester, στη Μεγάλη Βρετανία. Από το 1994 σχεδιάζει και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα. Από το 1998 εργάζεται στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού.
